Әсіресе, тартымды қаптама немесе төмен баға қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейтін өнімдерді жасыруы мүмкіндігі артқан сайын сапа мәселесі өзекті бола түсуде.
"Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" ("МОТҚҚҚ" ҚБ) сияқты қоғамдық ұйымдар сәйкессіздіктерді анықтап, сатып алушыларды ықтимал қауіптер туралы хабардар етеді. 2024 жылы "МОТҚҚҚ" ҚБ Қазақстанның әр аймағында 30-дан астам өнім түрлерін сараптады. Бір мысал осы жылдың маусым айында Ақтауда "құпия сатып алушы" әдісімен сатылып алынған әйелдер жейдесін тексеруге қатысты.
Сурет: Жанна Биятан
Зерттеу хаттамасы барлық өлшемдердің МемСТ талаптарына сәйкестігін көрсетті. Дегенмен, кейбір ауытқулар да анықталды:
- Құрғақ үйкеліске төзімділік. МемСТ белгілеген стандарттарға сәйкес, түс тұрақтылығы кемінде 3 ұпай болуы керек. Бұл басқа материалдармен үйкеліс кезінде түс қаншалықты берік болатынын көрсетеді. Мына жағдайда тұрақтылық 5 ұпай болып шықты – бұл бір қарағанда жақсы нәтиже болып көрінеді. Бірақ, қалыптан асып кеткен жағдайда бұл ұзақ уақыт бойы киіп жүргеннен аллергиялық реакцияны тудырып, теріні тітіркендіруі мүмкін тым агрессивті бояғыштарды қолдануды білдіреді, ал агрессивті бояғыштар түс қарқындылығын арттыру үшін арзан маталарда жиі қолданылады, бұл өнімнің гигиенасын төмендетеді.
- Ауа өткізгіштігі. Бұл көрсеткіш матаның "тыныс алу" және ауаның өтуіне мүмкіндік беру қабілетіне жауап береді. МемСТ белгілеген стандарттар ауа өткізгіштігінің көрсеткіші кемінде 60 дм³/см²•с болуы керек деп болжайды. Дегенмен, бұл футболкада бұл өлшем екі есеге дерлік жоғары болды – 126,5 дм³/см²•с. Бұл матаның ауа өтуі үшін тым бос екенін білдіріп, оның температураның өзгеруінен қорғау қабілетін төмендетеді және қалыпты термореттеу қажет орталарда киюге жарамсыз етеді.
Бір қарағанда, бұл жай ғана сандар, бірақ, мұндай ауытқулар төмендегідей салдарға әкелуі мүмкін:
- Терінің тітіркенуі және ыңғайсыздық. Үйкеліске түс тұрақтылығынан асып кету ұзақ кию кезінде (әсіресе, ыстық ауа-райында) бояғыштардың теріге тиіп кетуіне және тітіркену немесе аллергиялық реакцияларға әкелуі мүмкін.
- Термореттеу проблемалары. Егер мата дұрыс тыныс алуды сақтамаса, ол жазда тиісті салқындату әсерін қамтамасыз етпеуі мүмкін. Тыныс алмайтын немесе, керісінше, тым көп ауаның өтуіне мүмкіндік беретін киім, әсіресе ұзақ уақыт кию кезінде терлеуді және ыңғайсыздықты арттырады.
Тұтыну нарығының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік қолдаудың арқасында Қытай тауарлары – аяқ киімдер (сабо) мен балаларды тамақтандыруға арналған ыдыстарға да зерттеу жүргізілді. Мен осы үлгілердің екеуі де қауіпсіздік сынақтарынан сәтті өткеніне қуаныштымын.
Алия Алибекова, "МОТҚҚҚ" ҚБ сарапшысы киім таңдауда өзіңізді қорғауға көмектесетін қарапайым ұсынымдармен бөліседі:
- Жапсырманы тексеріңіз. Матаның құрамы, күтімі және қауіпсіздік жөніндегі ұсынымдар туралы барлық ақпарат орыс және қазақ тілдерінде көрсетілуі керек. Бұл талап ҚР "Тұтынушылардың құқықтарын қорғаутуралы" заңында белгіленген.
- Сәйкестік туралы құжаттаманы сұрау. Өнімнің сапасына күмәніңіз болса, сатушыдан киімнің қауіпсіздігі мен сапасын растайтын құжаттарды – сәйкестік сертификаттарын немесе гигиеналық қорытындыны сұраңыз. Бұл сіздің құқығыңыз және адал сатушының қолында әрқашан осындай құжаттар болуы керек.
- Болмашы ұсақ-түйектерге де назар аударыңыз. Тігістердің біркелкі болмауы, құрамы туралы ақпараттың жоқтығы немесе матаның ақаулары сапасыз өнімнің белгілері болып табылады, бұл өнімнің тез тозуына әкелуі мүмкін.
- Сенімді дүкендерден киім сатып алыңыз. Нарықтағы баға төмен болса да, сапасы күмәнді өнімге тап болу қаупі әлдеқайда жоғары.
Қазақстан Республикасының заңнамасы жапсырмалардағы барлық ақпараттың екі тілде (орыс және қазақ) болуын талап етеді, ал Кеден одағының техникалық регламенттері өнімнің затбелгісінде:
- үлгісі;
- материалдың құрамы және шикізат түрі;
- өндіруші және импорттаушы;
- күтім жасау жөніндегі нұсқаулық;
- өнімнің өлшемі мен матаның түрі қамтылуы керектігін талап етеді.
Бұл мәліметтердің болмауы тұтынушы үшін ықтимал қауіп болып табылады, өйткені онсыз өнімнің қауіпсіздігі мен ұзақмерзімділігін бағалау қиын.
Бір қарағанда қарапайым әрі ыңғайлы болып көрінген футболка сапа стандарттарынан айтарлықтай ауытқуы бар өнім болып шықты. Есіңізде болсын: қауіпсіздік пен жайлылық – бұл жай ғана тілек емес, әрбір өнімге қойылатын міндетті талаптар.
Бұл материалды әлеуметтік жобаның орындаушысы – "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" ҚБ дайындаған.
Осыған ұқсас сұрақтар бойынша 87054222739 байланыс нөміріне немесе Instagram-дағы OZPP.KZ парақшасына хабарласуға болады.
