Ұлттық Банк, Үкімет және жергілікті атқарушы органдар бірлесе отырып, 2019 жылдың қорытындысы бойынша инфляцияны 4-6% нысаналы дәлізде ұстап қалды, деді республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің қорытындысы талқыланған ҚР Парламенті Сенатының пленарлық отырысында Ұлттық банк төрағасының орынбасары А.Баймағамбетов, деп хабарлайды zakon.kz.
2019 жылдың соңында инфляция 5,4% болды. Инфляцияға өткен жылдың қорытындысы бойынша 9,6%-ға қымбаттаған азық-түлік тауарлары ең үлкен үлес қосты. Бұл жекелеген тамақ өнімдері нарықтарындағы сұраныс пен ұсыныстың дисбалансына байланысты болды.
Алдыңғы жылғы оң динамика ағымдағы жылдың басында да жалғасты. Ағымдағы жылғы қаңтар-ақпанда инфляция нысаналы дәліз ішінде қалыптасып, қаржы нарығы тұрақты дамыды. Алайда, 2020 жылғы наурыздан бастап әлемдік шикізат нарықтарындағы бағаның төмендеуіне және коронавирустық инфекцияның таралуына байланысты сыртқы шоктың орын алуы Қазақстан экономикасына теріс әсер етті. Қазақстанда және сауда әріптес елдерде карантин шараларының әсерінен, сондай-ақ теңгенің әлсіреуінен жылдық инфляция 4-6% нысаналы дәлізінің жоғарғы шегінен асып, ағымдағы жылғы мамырда 6,7% болды, деді спикер.
Сыртқы шоктардың таралуын алдын алу үшін базалық ставка 12%-ға дейін көтерілгеннен кейін Ұлттық Банк ақша-кредит саясатын "жаңа шындыққа" бейімдеді. Базалық ставка іскерлік белсенділікті қолдау және банктердің экономиканы кредиттеуіне барынша қолайлы жағдай жасау мақсатында 9,5%-ға дейін төмендетілді. Ағымдағы жылғы 27 сәуірдегі және 8 маусымдағы шешімдермен базалық ставка ағымдағы деңгейде сақталды.
Ішкі валюта нарығындағы дисбалансты жою үшін шетел валютасы ұсынысын ұлғайтуға арналған шаралар кешені қабылданды. Атап айтқанда, квазимемлекеттік сектор субъектілері үшін экспорттық валюталық түсімінің 50%-ын міндетті түрде сату және валюталық депозиттерін Қазақстан банктеріндегі шоттарға аудару бойынша талап енгізілді. Алыпсатарлықты болдырмау мақсатында айырбастау операцияларын реттеу күшейтілді. Қабылданған шаралар, сондай-ақ сыртқы нарықтардағы жағдайдың біртіндеп жақсаруы теңгенің ағымдағы жылғы 1 сәуірдегі бір доллар үшін 448,52 теңге ең жоғары мәннен ағымдағы жылғы 17 маусымдағы 404,22 теңгеге дейін 9,9%-ға нығаюына ықпал етті, деді А.Баймағамбетов.
Тауарлар экспорты бұрын жасалған келісімшарттарға сәйкес мұнайды және газ конденсатын сандық жеткізілімдердің артуы есебінен 581 млн долларға өсті. Импорт карантин шаралары аясында шекара маңындағы сауданың қысқаруы нәтижесінде 148 млн долларға қысқарды.
Халықтың теңгедегі активтерін қорғау үшін қосымша шаралар қабылданды. Мәселен, екінші деңгейдегі банктердегі салымдар бойынша ұсынылатын ставка арттырылды, бұл ең аз шығындармен долларландырудың өсуін уақытында тежеді. Нәтижесінде, ағымдағы жылғы сәуірдің қорытындысы бойынша банк жүйесіндегі депозиттер ағымдағы жылдың басынан бастап 19,6 трлн теңгеге дейін 3,3%-ға өсті. Депозиттердің долларлану деңгейі ағымдағы жылғы сәуірде 43,4% болды. 2020 жылғы қаңтар-сәуірде экономикаға берілетін кредиттер ағымдағы жылғы сәуірдің соңындағы 14,1 трлн теңгеге дейін 1,4%-ға (немесе 187,7 млрд теңгеге) ұлғайды. Заңды тұлғалардың теңгедегі кредиттері бойынша ставка өткен жылғы желтоқсандағы деңгейде сақталып, ағымдағы жылғы сәуірде 12,1% болды. Мемлекет басшысының дағдарысқа қарсы шараларын іске асыру шеңберінде экономиканы қаржыландыру бағдарламалары дағдарыс кезеңінде қалыптасқан жағдайларға бейімделді. Мәселен, Ұлттық Банк экономиканың басым салаларын жеңілдікпен кредиттеу бағдарламасын қаржыландыруды 1 трлн теңгеге дейін 400 млрд теңгеге кеңейтті, ол азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және импортқа тәуелділікті төмендетуге бағытталған. Қосымша, бағдарлама шеңберінде көктемгі егіс жұмыстарын жүргізуге 1 жыл мерзіміне 100 млрд теңге бөлінді. Төтенше жағдайдың енгізілуінен зардап шеккен шағын орта бизнес (ШОБ) субъектілерін және дара кәсіпкерлерді қолдауға арналған жеңілдікпен кредиттеу бағдарламасы әзірленіп, іске қосылды. Коронавирустың таралуы нәтижесінде зардап шеккен ШОБ субъектілеріне айналым капиталын толықтыруға банктерге 600 млрд теңге жалпы сомасына жылдық 8%-дан аспайтын ставка бойынша 12 айға дейінгі мерзімге негізделген салымдар бөлінді, деді ол.
Үкіметке 2020-2021 жылдарға арналған Жұмыспен қамту жол картасы шеңберінде жұмыс орындарын қолдау бойынша жәрдем көрсету мақсатында Ұлттық Банк 300 млрд теңге сомасына бюджеттік қаржыландыруды тиімді игеру шартымен 700 млрд теңгеге дейін бөледі.
Қаражат Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерін, инженерлік-көлік инфрақұрылымын және қалпына келтіру мен салуға және басқаларға бағытталатын болады. Осы бағдарламаны қаржыландырудың жалпы сомасы 1 трлн теңге болады, бұл шамамен 250 мың жаңа жұмыс орындарын қосымша ашуға, сондай-ақ кейіннен 100 мыңнан астам тұрақты жұмыс орындарын ашу үшін негіз жасауға мүмкіндік береді, - деп қорытты ҚР Ұлттық банкі төрағасының орынбасары.
