Биыл 16 желтоқсанда еліміздің тәуелсіз және егемен мемлекет болғанына 30 жыл толады. Осы жылдар ішінде Қазақстан Тұңғыш Президенті – Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың басшылығымен бұрынғы Кеңес Одағының республикасы шикізат экономикасына ие болды, ол бүкіл бұрынғы Кеңес Одағын өнеркəсіп пен ауыл шаруашылығына қажетті шикізатпен қамтамасыз етті, енді тәуелсіз, көп векторлы сыртқы саясат жүргізіп, нарықтық экономиканы құрып, бірте-бірте толыққанды егеменді және ТМД-да мықты мемлекетке айналды. Қазіргі заманда Қазақстан өз индустриалды-инновациялық саясатын жүзеге асырып жатыр.
Біздің жаңа тәуелсіз еліміз үшін бірінші мәселе Ресеймен қарым-қатынас мәселесі болды. ТМД-ның кез келген мемлекеті үшін Ресеймен қарым-қатынас өте маңызды және ерекше рөл атқарады. 1991 жылдан бастап Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы қарым-қатынастың оң, сындарлы және өзара тиімді болып табылатыны біздің Елбасы М. С. Горбачевпен, Б. Н. Ельцинмен және В. В. Путинмен өте конструктивті және дұрыс байланыстарын орнатты.
Кәсіби психолог болудың қажеті жоқ, бірақ көрші мемлекеттің көшбасшылары мінезі, харизмасы және үкімет басқару стилі әртүрлі болды. Біздің Президент осы 28 жылда (оның әрбір кезеңде) Қазақстан мен оның халқының мүдделеріне, сондай-ақ Ресей халық пен Ресейдің мүддесі үшін Ресей Федерациясының басшыларымен конструктивті-позитивті қатынастарды қалыптастыруға барлық күш-жігерін салды.
Біздің халқымыздың және мемлекеттің мүдделеріне сай, осы кезеңдердің әрқайсысында Н. Ә. Назарбаев екі халық пен мемлекеттер арасындағы мемлекетаралық және адами қарым-қатынастың түрлі салаларында достық, тату көршілік және өзара тиімді ынтымақтастықты сақтап қалды.
Енді Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасы арасындағы қарым-қатынас одақтас, бауырлас, тең және өзара тиімді болып табылады, бұл ең алдымен біздің халқымыз бен елімізге, сондай-ақ Ресей мен оның халқына пайда әкеледі.
Ресей мен Қазақстан дипломатиялық қарым-қатынастары 1992 жылы 22 қазанда орнатылғанын, 1998 жылы 6 шілдеде ХХІ ғасырға бағытталған Мәңгілік достық пен одақ декларациясы (1998 жылғы 6 шілде) қабылданғанын және 2013 жылғы 11 қарашада қабылданғанын ХХІ ғасырдағы тату көршілік пен одақтастық туралы келісімді еске салу керек.
Тәуелсіз Қазақстанда еліміздің Тұңғыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың басшылығымен орыс тіліне байсалды көзқарас, оның ТМД елдері халықтары үшін, олардың мәдениетін, экономикасын, саудасын дамыту үшін маңызын түсіну басым болды. Бұл Қазақстандағы тіл саясатын айқындап берді.
«Біз бәріміз қазақпыз, - деді Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев, - олар орыс тілін жақсы біледі, бұл артықшылық, біз, қазақтар, ешқашан ұтылмауымыз керек».
ТМД-ның бірқатар басқа елдерінен айырмашылығы, Қазақстанда бұрын соңды ауыр ұлтаралық қақтығыстар болған емес, бұл жиырма бес жыл бұрын Қазақстан халқы Ассамблеясын құрған Елбасының арқасында мүмкін болды.
Кейбір ресейлік бұқаралық ақпарат құралдары орыс және орыстілді халықтың Қазақстаннан кетіп жатқаны туралы ақпаратты үнемі асыра сілтеп отырады, дегенмен бұл тенденция жаңалық емес және бірнеше жылдан бері жалғасып келеді.
Тәуелсіз Қазақстанда мемлекеттік - қазақ және орыс тілдерінің өмір сүруі мен дамуына шын мәнінде толыққанды және тең жағдайлар жасалған, сондай-ақ КСРО кезінде болмаған көпұлтты Қазақстан халқының барлық басқа тілдері де толыққанды теңдікке ие.
Яғни, тәуелсіз Қазақстанда «халықтар достығы» ұғымы мантра немесе ұран емес, Қазақстан Республикасының 30 жыл бойы өмір сүру тәжірибесімен сыналған және іс жүзінде жүзеге асырылған нақты теория болып табылады.
Қазақстанда идеологиялық бөліну жоқ, демографиялық теңгерімсіздік те жойылды. Қазақстанда сепаратистік көзқарасты көрсететін этникалық біртекті аймақтар жоқ. Иә, 1990 жылдары Өскеменде Қазақстанда тұрмаған адам төңкеріс ұйымдастырмақ болып, екі елдің арнайы қызметі оны залалсыздандырған жағдайлар болды.
Қазақстан тұрғысынан казачество мерейтойын тойлау кезінде сепаратистік үндеулер естілді, бірақ бұл да залалсыздандырылды. Қазақстан – унитарлық мемлекет, бұл жыл сайын сезіліп және күшейіп келеді.
Қазақстанның көршілерімен аумақтық проблемасы жоқ. Қазақстан көршілерімен аумақтық даулардың жоқтығын, қоғамда идеологиялық алауыздық пен ұлтаралық теңгерімсіздіктің жоқтығын бағалайды.
Қазақстан ТМД елдері арасындағы мемлекетаралық, саяси, экономикалық және басқа да қарым-қатынастардың бүкіл заманауи тарихын негізге ала отырып, Ресейді де, Украинаны да көп ғасырлық жағдайды ескере отырып, ұзақ мерзімді жанжалды бейбіт келіссөздер арқылы шешуге шақырады.
Қырым мен Донбасс – Украина мен Ресейдің ішкі ісі. Қазақстан өз кезегінде Украина – Ресей қарым-қатынасының тезірек қалыпқа келуін, Донбасстағы қақтығысты тоқтатуды жақтайды. Осылайша, ақырында, екі славян және бауырлас халықтар өзара жаулық пен өшпенділікте өмір сүруді тоқтатады.
Тәуелсіздіктің 30 жылдығы қарсаңында бұл еліміздің басты жетістіктерінің бірі ретінде қабылданады, бұған ешкім дау туғызбайды. Қазақстан әрқашан өз мүддесі мен объективті шындыққа сүйенеді. Біздің мүдделеріміз Орталық Азияға, Ресейге және Қытайға бағытталған.
Қазақстан серіктестерді бірінші, екінші және үшінші деңгейлерге бөлмейді, бірақ бәрібір Қазақстан үшін кіммен жұмыс істеу маңыздырақ, ал кіммен объективті себептерге байланысты онша маңызды емес екенін түсінуге болады.
Тағы бір мақтаныш – бұл 1998-2021 жылдар ішінде бұрынғы Ақмола, Целиноград, Астана және қазіргі Нұр-Сұлтан қалалары адам танымастай өзгеруі. Ол мегаполис функциялары бар заманауи қала ретінде қала құрылысы, сәулет саласындағы барлық әлемдік талаптарға сай, сондай-ақ осы деңгейдегі және мәртебедегі қалаларға қатысты басқа да талаптарға сай салынуда.
Астана – қазіргі Қазақстанның визит картасы. Осы 20 жыл ішінде Қазақстанның орталығында өмір сүруге өте заманауи және жайлы қала, бүкіл Қазақстандағы өмірдің қарқынын, ырғағын белгілейтін қала бой көтерді. Міне, көз алдымызда еліміздің жаңа келбеті қалыптасып, оның жаңа тарихы жазылуда.
Біздің шығыс көршімізбен, Қытай Халық Республикасымен қарым-қатынасымыз туралы айта отырып, Қазақстан мен Ресей сияқты Қазақстан мен Қытай Халық Республикасы арасындағы қатынастарды сипаттауға болады. Дэн Сяопиннен бастап ҚХР-ның қазіргі басшысы Си Цзиньпинмен және ҚХР барлық басшыларымен, Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан мен Қытай арасындағы құрметті, өзара тиімді және тату көршілік қарым-қатынастарды орнатты.
Және бұл Батыс және Шығыс Еуропадағы мемлекеттермен, АҚШ-пен және т.б. мемлекеттермен мемлекетаралық қарым-қатынасқа қатысты деп толық айтуға болады. Яғни, әлемдік саясатта және дипломатияда тәжірибесі болмаса да, біздің жас тәуелсіз мемлекетіміз біздің көшбасшымыздың дана, теңдестірілген және икемді саясатының арқасында 30 жыл бойы тәуелсіз өмір сүруіне халықаралық және сыртқы саясат саласында тамаша нәтижелерге қол жеткізілді.
Тәуелсіз Қазақстан өзінің 30 жылдық мерейтойын экономикалық өсудің жоғары қарқынын және кемел әлеуметтік саясатты көрсете отырып, елеулі жетістіктермен қарсы алуда. Бұл бүкіл көпұлтты Қазақстан халқының еңбегі.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты
