Қазақстанда гендерлік теңдік бар ма - зерттеулер нәтижесі
Сурет: unsplash
"Global Gender Gap Report 2024" есебі әлемнің 146 еліндегі гендерлік теңдік жағдайына егжей-тегжейлі талдау жасады. 18 жыл ішінде бұл маңызды көрсеткіштің қалай өзгергенін және оның әртүрлі елдердің экономикасына қалай әсер еткенін көрсетті.
Есепті әзірлеушілердің ақпаратынша, адамзатқа гендерлік теңдікке толыққанды жету үшін әлі бес ұрпақ немесе 134 жыл қажет. Әзірге әлемде гендерлік теңдік көрсеткіші тек 68,6% (2023 жылмен салыстырғанда 0,1% — ға өсім бар).
Гендерлік теңдік бойынша бірінші орынды 15 жыл бойы Исландия (93,5%) алып келеді. Және бұл, гендерлік алшақтықтың 90% — дан астам бөлігін жоятын жалғыз ел.
Әрі қарай орындар келесідей бөлінді:
- Финляндия (2-ші, 87,5%),
- Норвегия (3-ші, 87,5%),
- Жаңа Зеландия (4-ші, 83,5%),
- Швеция (5-ші, 81,6%),
- Никарагуа (6-шы, 81,1%)
- Германия (7-ші, 81%),
- Намибия (8-ші, 80,5%),
- Ирландия (9-шы, 80,2%)
- Испания (10-шы, 79,7%).
Орталық Азия мен Кавказ бойынша (рейтинг жасаушылар қандай да бір себептермен осы екі аймақты біріктірді) Армения (72,1%), Грузия (71,6%) және Қазақстан (71%) тізімде көш бастап тұр.
Қазақстан 146 елдің ішінде 76-орында, индексі 0.710, бұл гендерлік теңдік саласындағы айтарлықтай ілгерілеуді көрсетеді. Қазақстан ең жоғары нәтижелерді білім беру саласында көрсетті, индексі 0.999, бұл іс жүзінде толық теңдікке сәйкес келеді.
Алайда, экономикалық қатысу және мүмкіндіктер саласында Қазақстан әлдеқайда аз прогресті көрсетеді, индексі 0.751.
Economy.kz портал талдаушылары гендерлік алшақтықты жою экономикалық дамуға айтарлықтай әсер етуі мүмкін екендігін айтты.
"Гендерлік теңдік деңгейі жоғары елдерде еңбек өнімділігі мен тұрақты экономикалық өсу байқалады. Қазақстан үшін гендерлік теңдікті жақсарту бойынша күш-жігерді жалғастыру маңызды, әсіресе экономика саласында, бұл ЖІӨ-нің өсуіне және азаматтардың әл-ауқатының жақсаруына ықпал етеді",- делінген ақпаратта.
Гендерлік теңдік саласындағы прогресті жеделдету үшін келесі шараларды қабылдау қажет:
- Әйелдердің экономикаға қатысуын арттыру: Әйелдердің еңбек қызметіне қатысуын, әсіресе жоғары білікті және басшылық лауазымдарда болуын ынталандыру шараларын қабылдау.
- Білім беру бағдарламаларын дамыту: Әйелдердің сапалы білімге, әсіресе STEM (ғылым, технология, инженерия және математика) саласында қол жетімділігін арттыру.
- Отбасылар мен балаларды қолдау: Әйелдерге мансап пен отбасылық міндеттерді үйлестіруге мүмкіндік беретін балаларға күтім жасау инфрақұрылымын дамыту және отбасылық бағдарламаларды қолдау.
- Құқықтық қолдау және теңдік: Жұмыс орнында кемсітушілікке қарсы күреске және әйелдердің құқықтарын қорғауға бағытталған заңнамалық шараларды күшейту.
"Global Gender Gap Report 2024" есебі гендерлік теңдік саласында белгілі бір жетістіктерге қарамастан, прогресс қарқыны жеткіліксіз екенін көрсетеді. Қазақстан жақсы нәтижелер көрсетіп отыр, бірақ толық гендерлік теңдікке жету үшін, әсіресе экономикалық салада әлі көп жұмыс істеу керек. Бұл процесті жеделдету тұрақты экономикалық дамуға және жалпы қоғамның әл-ауқатына ықпал етеді.
