Тоқаев: Біз реформалар жолымен алға барынша жылдам жылжып келеміз
Сурет: akorda.kz
Төменде Қасым-Жомарт Тоқаевтың мақаласының толық аудармасы:
"Осы айдың басында Қазақстан халқына жолдаған жолдауымда мен неғұрлым әділ және ашық Қазақстан туралы көзқарасты жүзеге асыру үшін жаңа демократиялық мандат алуға ұмтылатынымды жарияладым және менің елім алдағы айларда сайлауға түсетініне сенемін. Дүние күйзеліске ұшыраған кезде тұйықталу инстинктке қарсы тұруымыз керек.
Жаһандануға, өзара тәуелділікке және ережелерге негізделген халықаралық тәртіпке өміршең балама жоқ. Тәуелділікті азайту және тұрақтылықты арттыруға бағытталған күш-жігер түсінікті және көп жағдайда ақылға қонымды болғанымен, нақты шекті сақтау қажет. Өйткені бұл кейінгі онжылдықтарда жаһандық өркендеуге ықпал еткен барлық нәрселерден кеңірек кері кетуге әкелмеуі керек.
Біз қауіпті азайтуға, жаһандық жүйенің осалдығын азайтуға міндеттіміз және біз бұған одан бас тартпай, ынтымақтастықты нығайту арқылы жетуге ұмтылуымыз керек.
Мен мұны жаһандық бытыраңқылықтан туындайтын қауіп-қатерлердің басында тұрған елдің басшысы ретінде айтып отырмын.
Қазақстан қашанда Шығыс пен Батысты байланыстыратын көпір, Жібек жолының дәл ортасында орналасқан. Біздің Ресеймен 7600 шақырым, Қытаймен 1800 шақырым шекарамыз бар, Еуропамен және дүние жүзімен кең ауқымды сауда байланысы бар.
Бүкіл тарихымызда, әсіресе тәуелсіздік алғаннан бері біз көршілермен келіспеушіліктерге сындарлы қарау керек және байланыстарға, ынтымақтастыққа немесе сенімге нұқсан келтірмеуі керек деген пікірде болдық.
Нәтижесінде, Қазақстан және тұтастай алғанда Орталық Азия ірі державалардың аймақ халқының игілігі үшін өз мүддесін жүзеге асыру үшін ынтымақтаса жұмыс істеу қабілетінің бұлтартпас мысалы бола алады.
Оның үстіне, біз халықаралық саладағыдай ашықтық пен ынтымақтастықтың мұндай қағидаттары елде де сондай құнды деп санаймыз. Шынында да, бұл рух менің әкімшілігім белгілеген ішкі реформалар жолын қалыптастырды.
Тіпті басқа елдердегідей біздің елде қиындықтар тудырған ауыр халықаралық қысым жағдайында да біз жабылмаймыз және оқшаулануды таңдамаймыз.
Оның орнына біз бүкіл әлемде өмір сүру деңгейінің айтарлықтай жақсаруына әкелген либералды, халықаралық, ашық саясатты күшейтуді көздеп отырмыз.
Менің елім жол айрығында тұр. Осы кезеңде алдымызда тұрған сыни сұрақтарға жауап бермесек, "орташа кіріс тұзағына" түсіп, оптимистік, жігерлі және өршіл жас азаматтардың тұтас бір ұрпағы түңілу қаупі бар.
Екі апта бұрын мен парламентке "Әділ және адал Қазақстанды" құру жоспарын ұсындым. Бұл жоспар шешім қабылдауды орталықсыздандыруға, заң үстемдігін нығайтуға, халықаралық бәсекеге қабілеттілікті арттыруға және әрбір азамат үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз етуге бағытталған.
Ол біздің саяси жүйемізді түбегейлі қайта құруды және еліміздің амбициясын жүзеге асыру үшін ең тиімді басқару үлгісі болып табылмайтын "суперпрезиденттік" жүйеден бас тартуды көздейді.
Оның орнына біз орталықсыздандыру мен билікті бүкіл елге таратып, парламент пен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының рөлін күшейтіп жатырмыз.
Саяси партияларды тіркеу мен құруға қойылған шектеулерді алып тастау арқылы біз плюрализмнің жаңа дәуіріне аяқ басып отырмыз.
Мен біртұтас жеті жылдық президенттік мерзім енгізу туралы бастама көтердім. Өйткені бұл Қазақстандағы демократияны дамытудағы және еліміздің дамыған мемлекет ретінде жаңғыруындағы нағыз серпіліс деп ойлаймын. Дүниежүзінің бірде-бір мемлекеті осы күнге дейін мұндай батыл қадамға барған емес.
Осы өзгерістердің барлығы бізге жаңа үлгіге – күшті парламенті мен есеп беретін үкіметі бар президенттік республика үлгісіне көшуге көмектеседі.
Бұл ұлттық саясатымызды түбегейлі өзгертуден кем емес. Сондықтан бұл реформаны ілгерілету үшін күшті сенім мандаты қажет.
Сондықтан мен осы күзде президенттік сайлау өткізу туралы шешім қабылдадым және барлық болашақ президенттердің бір мерзімнен артық қызмет етуіне жол бермейтін заң енгіздім.
Кейбір сарапшылар біздің мұндай ауқымды реформаларды жүзеге асыра алатынымызға күмәндануы мүмкін. Дегенмен барлық тарихи өзгеріс саяси батылдық пен құрбандықты қажет етеді. Ал мен бұл міндеттің ауқымдылығын жақсы білемін.
Сонымен қатар кейінгі жылдары терең әлеуметтік өзгерістер, экономикалық және қауіпсіздік дағдарысы, ең алдымен, біз бұдан да жоғары болатын ел құруымыз керек екенін түсіну нәтижесінде ұлттық ойлауымыз түбегейлі өзгерістерге ұшырады деп есептеймін. Тоқырауды болдырмас үшін, реформаларға қарай үдеп, бар жылдамдықпен алға жылжу керек екенін түсіндік.
Бұл біздің абайсыз немесе аңғал боламыз дегенімізді білдірмейді. Керісінше, біз дұрыс қарқынмен алға жылжып келеміз, бірақ өте мұқият. Бұл біздің ішкі және халықаралық көзқарастарға да қатысты.
Кез келген мәселе, мейлі ұлттық болсын, мейлі жаһандық болсын, ортақ мәселе екенін мойындау арқылы ғана алға жылжи аламыз деп ойлаймын. Ал біз бұл ортақ сын-қатерлерге тек біртұтас, бірлескен іс-қимыл арқылы жауап бере аламыз.
Біз Қазақстанда билікті неғұрлым ашықтық пен орталықсыздандыру арқылы әділ бөлу, ұлттық даму және экономиканы әртараптандыру мәселелерін шешіп жатқанымыздай, біз де климаттың өзгеруі, азық-түлік және энергетикалық қауіпсіздік мәселелерін шешу үшін халықаралық деңгейде бірлесіп жұмыс істеуіміз керек. Қазақстан осы жаһандық сын-қатерлердің барлығын шешуде өз үлесін қоса алады және ойнайды, өйткені мен БҰҰ Бас Ассамблеясына сөйлеген сөзімде егжей-тегжейлі айтамын.
Осы маңызды бетбұрыс кезінде, ұлттық деңгейде де, жаһандық деңгейде де, біз кейінгі дағдарыстардан дұрыс сабақ алып, қазіргі жолымызды жаңартып, нығайтуға ұмтылуымыз керек. Оны жабық, ішкі көзқарастың пайдасына қалдырмау керек".
14 қыркүйекте Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев The National Interest басылымына мақала жазды. Онда Қазақстан президенті Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының VII съезінің мақсаты туралы айтады.
