Жергілікті атқарушы органдар мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарына көрсететін әлеуметтік көмекті тағайындау және алу "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы" коммерциялық емес акционерлік қоғамы және "электрондық үкімет" порталы арқылы ұйымдастырылатын болады.
Осыған сәйкес ережелердің тұжырымдамалық аппараты кеңейеді. Бірқатар жаңа терминдер қосылады:
- "электрондық үкімет" веб-порталы – нормативтік құқықтық базаны қоса алғанда, бүкіл шоғырландырылған үкіметтік ақпаратқа және электрондық нысанда көрсетілетін мемлекеттік қызметтерге, табиғи монополиялар субъектілерінің желілеріне қосуға техникалық шарттарды беру жөніндегі қызметтерге және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қызметтеріне қол жеткізудің бірыңғай терезесі болатын ақпараттық жүйе;
- әлеуметтік көмек төлеу жөніндегі уәкілетті ұйым – екінші деңгейдегі банктер, банк операцияларының тиісті түрлеріне қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның лицензиясы бар ұйымдар, "Қазпошта" акционерлік қоғамының аумақтық бөлімшелері;
- "Е-Собес" ААЖ – Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің "Е-Собес" автоматтандырылған ақпараттық жүйесі;
- "ОДҚ" ААЖ – Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің "Зейнетақы мен жәрдемақы төлеудің орталықтандырылған дерекқоры" автоматтандырылған ақпараттық жүйесі;
- "Еңбек ресурстарын дамыту орталығы" акционерлік қоғамы – Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша құрылған, әлеуметтік-еңбек саласының ақпараттық жүйелері үшін бағдарламалық-аппараттық құралдардың және байланыс арналарының жұмыс істеуін, мемлекеттік органдардың басқа да ақпараттық жүйелерімен өзара іс-қимылын және интеграциялануын ұйымдастыруды қоса алғанда, әлеуметтік-еңбек саласының бірыңғай ақпараттық жүйесін сүйемелдеуді қамтамасыз ететін заңды тұлға;";
Азаматтарды мұқтаждар санатына жатқызу үшін:
- дүлей апаттың салдарынан азаматқа (отбасына) не оның мүлкіне зиян келуі;
- өрттің салдарынан азаматқа (отбасына) не оның мүлкіне зиян келуі;
- әлеуметтік маңызы бар аурулардың болуы;
- жергілікті өкілді органдар ең төмен күнкөріс деңгейіне еселік қатынаста белгілеген шектен аспайтын жан басына шаққандағы орташа табыстың болуы;
- жетімдік, ата-ана қамқорлығының болмауы;
- жасының егде тартуына байланысты өзіне-өзі күтім жасай алмауы;
- бас бостандығынан айыру орындарынан босатылуы, пробация қызметінің есебінде болуы.
Әлеуметтік көмек көрсету және (немесе) тұлғаның (отбасының) материалдық-тұрмыстық жағдайына тексеру жүргізу үшін жоғарыда көрсетілген негіздер бойынша көмек түрлерінің тізбесін жергілікті өкілді органдар бекітеді.
Атаулы күндер мен мереке күндеріне орай әлеуметтік көмек оны алушылардан өтініштер талап етілмей көрсетіледі.
Әлеуметтік көмекті алушылардың санаттарын ЖАО белгілейді, содан кейін Мемлекеттік корпорацияға не өзге де ұйымдарға сұраныс жіберу арқылы олардың тізімдері қалыптастырылады.
Мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарына берілетін әлеуметтік көмекті алу үшін өтініш беруші өзінің немесе отбасының атынан жергілікті әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі органға немесе кент, ауыл, ауылдық округ әкіміне немесе портал арқылы өтініш береді.
Өтініш берушінің жеке басын куәландыратын құжаттың мәліметтерін, тұрғылықты жері бойынша тіркелгені туралы мәліметтерді, өтініш берушінің электрондық өтінішінде көрсетілген банк шотының нөмірі туралы мәліметтерді мемлекеттік органдардың және ұйымдардың ақпараттық жүйелеріне сұрау салуларға сәйкес "электрондық үкімет" шлюзі арқылы тиісті мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алады.
Өтініш беруші портал арқылы жүгінген кезде әлеуметтік көмек көрсету (көрсетуден бас тарту) туралы хабарлама өтініш берушінің ұялы телефонына sms-хабарлама беру арқылы автоматты режимде жіберіледі. Sms-хабарламалар sms-хабарламалардың электрондық журналында тіркеледі.
Өтініш беруші қашықтықтан қол жеткізу режимінде әлеуметтік көмек көрсету мәртебесі туралы ақпаратты порталдың "жеке кабинеті" арқылы алады.
Түзетулермен әлеуметтік көмек көрсетуден бас тарту үшін негіздер тізбесі кеңейтіледі:
- өтініш беруші ұсынған мәліметтердің дәйексіздігі анықталған;
- тұлғаның (отбасының) материалдық жағдайына тексеру жүргізуден өтініш беруші бас тартқан, жалтарған;
- тұлғаның (отбасының) жан басына шаққандағы орташа табысы әлеуметтік көмек көрсету үшін жергілікті өкілді органдар белгілеген шектен артық болған жағдайларда жүзеге асырылады;
- уәкілетті мемлекеттік органның әлеуметтік көмек көрсету үшін қажетті келісімі туралы сұрау салуға берілген теріс жауап, сондай-ақ сараптаманың, зерттеудің не тексерудің теріс қорытындысы;
- әлеуметтік көмек көрсету үшін талап етілетін, "Дербес деректер және оларды қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабына сәйкес берілетін қолжетімділігі шектеулі дербес деректерге қол жеткізуге келісімі болмауы бойынша мемлекеттік қызметтерді көрсетуден бас тартады;
- өтініш берушінің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құжаттардың толық емес топтамасын және (немесе) қолданылу мерзімі өткен құжаттарды құжаттарды ұсыну;
- уәкілетті мемлекеттік органның ақпараттық жүйесінен аталған негіз бойынша әлеуметтік көмек тағайындау, төлемді жүзеге асыру, өтініш беру фактісін растайтын мәліметтерді алу;
- өтініш берушінің толық мемлекеттің қамтамасыз етуінде болуы.
Әлеуметтік көмекті төлеуді Мемлекеттік корпорация арқылы әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен әлеуметтік көмек төлеу жөніндегі уәкілетті ұйымдағы банк шоттарына аудару жолымен жүргізеді.
Әлеуметтік көмек көрсетуге жұмсалатын шығыстарды қаржыландыру республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетінде көзделген ағымдағы қаржы жылына арналған қаражат шегінде жүзеге асырылады.
Айта кетейік, әлеуметтік көмек алушыға қатысты әлеуметтік көмек көрсету негіздерінен айыру анықталған жағдайда әлеуметтік көмек тоқтатылады.
Бұл ретте әлеуметтік көмекті төлеу көрсетілген мән-жайлар туындаған күннен бастап тоқтатылады.
Ережеге әлеуметтік көмек төлеу тәртібі реттелетін жаңа тарау қосылады.
Атаулы күндер мен мереке күндері әлеуметтік көмек төлемін алушылар санатын қалыптастыру үшін уәкілетті орган "Е-Собес" ААЖ-да "ОДҚ" ААЖ-дан зейнетақы мен жәрдемақы (белсенді) алушылары туралы ақпаратқа сұраныс жасайды.
"ОДҚ" ААЖ "Е-Собес" ААЖ-ның сұрау салуына сәйкес әлеуметтік көмекті тағайындау үшін зейнетақы мен жәрдемақы (белсенді) алушылар туралы ақпаратты қалыптастырып, "Е-Собес" ААЖ-ға мынадай форматта жібереді:
ЖСН, тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), туған күні, бөлімше коды, төлеу коды, жынысы, тіркелген мекен жайы, банк деректемелері, телефон нөмірі (бар болса), қамқоршының деректері (жеті жасқа дейінгі мүгедектігі бар балалар үшін, бірінші, екінші, үшінші топтағы мүгедектігі бар жеті жастан он сегіз жасқа дейінгі балалар үшін).
Мемлекеттік корпорация арқылы әлеуметтік көмек төлеуді жүзеге асыру процесіне әлеуметтік көмек көрсету туралы шешімге қол қою кезінде әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган "Е-Собес" ААЖ-да бастама жасайды.
Әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті органның бөлім басшысы әлеуметтік көмек көрсету туралы шешімге қол қойғаннан кейін, төлемге қою үшін шешімдегі деректер автоматты түрде "ОДҚ" ААЖ-ға жіберіледі.
Деректер жіберілгеннен кейін "Е-Собес" ААЖ-да "ОДҚ-ға жіберілді" мәртебесіне автоматты түрде ауысады.
Әлеуметтік көмек көрсету туралы шешім негізінде Мемлекеттік корпорация әлеуметтік көмек төлеуге бюджет қаражатының қажеттілігін қалыптастырады:
- біржолғы төлемдер үшін – күн сайын, атаулы күндер мен мереке күндер басталғанға дейін 10 күн бұрын;
- ай сайынғы және тоқсан сайынғы төлемдер үшін – төлем жасалатын айға дейінгі айдың 20-күніне қалыптастырады.
Қажеттілік қалыптастырылғаннан кейін Мемлекеттік корпорация келесі жұмыс күнінен кешіктірмей әлеуметтік көмекті төлеуге қажеттілік сомасы туралы өтінімді әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті органға жібереді.
Әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган әлеуметтік көмекті төлеуге қажеттілік сомасы туралы өтінім келіп түскен күннен бастап 2 жұмыс күні ішінде әлеуметтік көмек төлеуге қажеттілік сомасы туралы өтінімде көзделген сома шегінде ақшалай қаражатты Мемлекеттік корпорацияға аударады.
Төлем жасалатын айға дейінгі айдың 27-сі күнінен кейін келіп түскен өтінімдер бойынша, әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган әлеуметтік көмек төлеуге қажеттілік сомасы туралы өтінімде көзделген сома шегінде ақшалай қаражатты Мемлекеттік корпорацияға төлем жасалатын айдың 1-не дейін аударады.
Әлеуметтік көмек сомалары екінші деңгейдегі банктерден қайтарылған кезде Мемлекеттік корпорация қайтарылған күннен кейін келесі жұмыс күнінен кешіктірмей осы мәліметтерді әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті органға жібереді.
Мемлекеттік корпорация ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың 20-күнінен кешіктірмей:
- әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті органмен әлеуметтік көмек төлеуге аударылған трансферттер туралы тексеру актісіне қол қояды;
- әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті органға екінші деңгейдегі банктер және "Қазпошта" АҚ бөлінісінде әлеуметтік көмек төлемдері туралы ақпаратты жолдайды.
Берілетін дербес деректердің толықтығын, түпнұсқалығын, дәйектілігін, сондай-ақ қорғалуын ақпарат беретін АЖ тарапы (сервис иесі) қамтамасыз етеді.
ЕРДО ақпараттандыру, ақпараттық қауіпсіздік саласындағы заңнама талаптарын және ақпараттық жүйелерді пайдаланушылар қалыптастырған мәліметтердің қауіпсіздігі мен өзгермейтіндігін қалыптастыруды және форматтық-логикалық бақылау орнатудың уақтылығын, сондай-ақ дербес деректерді жинауға және өңдеуге көрсетілетін қызметті алушының келісімін алуды растауды қамтамасыз етеді, соның ішінде Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің "Дербес деректерге қолжетімділікті бақылау" мемлекеттік сервисі арқылы.
Өз кезегінде мемлекеттік корпорация өмірлік қиын жағдай басталғанда, сондай-ақ атаулы күндер мен мереке күндеріне алушылар санатын қалыптастыру үшін қажетті зейнетақы мен барлық жәрдемақы түрлерінің төлем кодтарының дұрыс таңдалуына жауапкершілікте болады.
Әлеуметтік көмек көрсету жөніндегі уәкілетті орган және Мемлекеттік корпорация қызмет көрсету кезінде Қазақстан Республикасының заңдарында және басқа да нормативтік құқықтық актілерінде көзделген тәртіп пен мерзімдердің сақталуын қамтамасыз етеді.
Жоба 2024 жылғы 11 маусымға дейін жария талқылау үшін "Ашық НҚА" порталында орналастырылған.
