Бұл норма "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне оларды Қазақстан Республикасы Конституциясының нормаларына сәйкес келтіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң жобасында белгіленген. Оны ҚР Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы Дархан Жазықбаев таныстырды.
"Заң жобасы Конституциялық Соттың 2023 жылғы 6 наурыздағы нормативтік қаулысын іске асыру мақсатында әзірленді. Конституциялық сот азамат Арғымбаевтың Конституцияны сақтау туралы өтінішін "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызметі туралы" Заңының 16 бабының 6-тармағы 3 бөлігі бойынша қарады. Бұл ереже мемлекеттік қызметтің беделін түсіретін құқық бұзушылық үшін тәртіптік жауапкершілікке тартылған азаматтарды мемлекеттік қызметке қабылдауды үш жыл бойы шектейді. Сонымен қатар, мұндай құқық бұзушылық жасағаны үшін жұмыстан босатылған азаматтар өмір бойы мемлекеттік қызметке орналаса алмайды", - деді ол.
Жазықбаев Конституциялық сот азаматтардың мемлекеттік қызметке қол жеткізу құқығы конституциялық құрылысты қорғау, қоғамдық тәртіпті, адамның құқықтары мен бостандықтарын, азаматтардың денсаулығы мен имандылығын қорғау мақсатында тек заңмен және қажетті көлемде ғана шектелуі мүмкін екенін атап өтті.
"Конституциялық Соттың пікірінше, әкімшілік немесе қылмыстық құқық бұзушылық жасаған азаматтар мемлекеттік қызметке кіруге тыйым салу оларды тәртіптік жазаға тартылғаны үшін жұмыстан шығарумен байланысты адамдармен салыстырғанда қолайлы жағдайға ие."Мемлекеттік қызмет туралы" Заңның 16-бабының 3-тармағының 6-бөлігі азаматтардың конституциялық құқықтарының бұзылуына әкеп соғады және әділдік, пропорционалдылық және пропорционалдық талаптарына сәйкес келмейді. Конституциялық Соттың құқықтық ұстанымына сәйкес, мұндай кемшіліктерді жою мақсатында заң жобасында мемлекеттік қызмет туралы заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізу көзделген", - деп түсіндірді мемлекеттік қызмет басқармасының басшысы.
Жалпы, заң жобасында "Мемлекеттік қызмет туралы" Заңның 16, 59, 61, 64-1-баптарына түзетулер енгізілген.
"Мемлекеттік қызметтің беделіне нұқсан келтіретін тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін жұмыстан шығарылған азаматқа мерзімсіз тыйым салудың орнына екі жыл мерзімге жұмысқа орналасуға шектеу белгіленді.Құқық қорғау қызметінен, арнаулы органдардан және әскери қызметтен теріс себептермен босатылған азаматты қабылдауға екі жылдық шектеу енгізілуде, өйткені заң жобасында шектеулердің өзі туралы нормалардың редакциясы өзгертілген", - деп түйіндеді баяндамашы.
Депутат Снежанна Имашева заң жобасында мемлекеттік қызметтен босатылғандар үшін келесі ескіру мерзімдерін белгілеу ұсынылатынын қосты:
- бір жыл - Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шектеулерді немесе еңбек этикасын (қолданыстағыда белгіленбеген) сақтамағаны үшін жұмыстан босатылған адамдарға;
- екі жыл - тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін жұмыстан босатылған адамдар үшін;
- үш жыл – әкiмшiлiк сыбайлас жемқорлық немесе қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдарға;
- бес жыл - онша ауыр емес және орташа ауырлықтағы қылмыстар жасаған адамдарға.
Бұл ретте сыбайлас жемқорлық, ауыр және аса ауыр қылмыстар жасаған адамдарға, сондай-ақ қылмыстық топтың құрамында қылмыс жасаған адамдарға шектеу сақталады.
"Конституциялық Сот 2023 жылғы 14 шілдедегі Нормативтік қаулыда кәсіби сәйкес келмеуі салдарынан атқарып отырған лауазымына сәйкес келмеуі сияқты теріс себептер бойынша өкілеттігін тоқтатқан судьяның еңбек бостандығына конституциялық құқығын басқа салаларда да пайдалана алатынын, оның ішінде мемлекеттік қызметте. Осыған орай, заң жобасында көрсетілген негіздер бойынша өкілеттіктерін тоқтатқан судьяларға өкілеттіктері тоқтатылғаннан кейін уақыт шектеусіз дереу мемлекеттік қызметке кіру мүмкіндігі қарастырылған", - деді ол.
2024 жылдың 18 қаңтарында Қазақстанда мемлекеттік қызметке іріктеу ережесі өзгерді.
