Қазақстандықтардың скринингтік зерттеулерден қашан өту керектігі белгілі болды

Денсаулық сақтау министрі 2024 жылғы 16 тамыздағы бұйрықпен скринингтік зерттеулерге жататын адамдардың мақсатты топтарын, сондай-ақ скринингтік зерттеулерді жүргізу ережелерін, көлемі мен кезеңділігін жаңартты, деп хабарлайды Zakon.kz.

Қағидаларда скринингтік зерттеулер – әртүрлі аурулардың ерте сатысында дамуын, сондай-ақ олардың пайда болу қауіп факторларын анықтау және алдын алу мақсатында клиникалық белгілері мен шағымдары жоқ халықты медициналық тексеру кешені болып белгіленді.

Скринингтік зерттеулер меншік нысанына қарамастан амбулаториялық-емханалық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында, оның ішінде скринингтік зерттеулер түрлерін ескере отырып медициналық қызметке лицензиясы бар жылжымалы медициналық кешендер мен медициналық пойыздарды пайдалана отырып жүргізіледі.

Жұмыс берушілер осы қарап-тексерулерге жататын адамдарға тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде және (немесе) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде скринингтік зерттеулерден өту үшін жағдайлар жасайды, сондай-ақ жұмыскерлерді олардан өту үшін жұмыс уақыты кезеңінде Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес жұмыс орнын (лауазымын), орташа жалақысын сақтай отырып, кедергісіз босатады.

Скринингтік зерттеулер динамикалық байқауда тұрмайтын адамдарға аурулардың тиісті түрлері бойынша жүргізіледі.

Скринингтік зерттеулер жүргізу тәртібі

АЕК ұйымдары скринингтік зерттеулерді кейіннен динамикалық байқау және халықты сауықтыру арқылы жүзеге асырады.

Скринингтік зерттеулерді жүргізу үшін АЕК ұйымдары:

• халықтың медициналық ұйымына бекітілген адамдардың қатарынан скринингтік зерттеулерге жататын адамдардың нысаналы топтарын қалыптастырады;
• осы Қағидаларға 1, 2 және 3-қосымшаларға сәйкес скринингтік зерттеулер шеңберінде қызметтерді дәйекті көрсету бағытын әзірлейді;
• халықты скринингтік зерттеулерден өтудің мақсаттары, қажеттілігі және тәртібі туралы хабардар етеді;
• скринингтік зерттеулерден өтуге қоңырау шалу, SMS-хабарлама, үй-үйді аралау, сондай-ақ ресми сайттар мен әлеуметтік желілердегі аккаунттардағы ақпараттық науқандар арқылы шақырады;
• МАЖ-ға нәтижелерді енгізумен скринингтік зерттеу қызметтерін көрсетеді;
• денсаулық сақтауды мемлекеттік басқарудың жергілікті органдарына есепті айдан кейінгі айдың 5-күніне дейін ақпарат бере отырып, жүргізілген скринингтік зерттеулерге ай сайын талдау жүргізеді.

Скринингтік зерттеулер жүргізу мыналарды қамтиды:

• дайындық кезеңі;
• негізгі кезеңі:
• пациенттің денсаулық жағдайындағы патологиялық өзгерістердің болуын немесе болмауын анықтау үшін бірінші кезеңінен;
• түпкілікті диагноз қою арқылы қосымша зерттеп-қарау жүргізу үшін екінші кезеңінен;
• қорытынды кезеңінен тұрады.

Дайындық кезеңін АЕК ұйымының орта медицина жұмыскері жүзеге асырады және мыналарды қамтиды:

• күнтізбелік жылдың 15 қарашасына дейін алдағы жылы скринингтік зерттеулерге жататын нысаналы топтардың тізімін кейіннен ай сайынғы нысаналы топтарға түзету енгізе отырып, жыл сайын қалыптастыру және жасау;
• халықтың нысаналы топтарын скринингтік зерттеулерден өтудің мақсаты, қажеттілігі және тәртібі туралы хабардар ету;
• скринингтік зерттеулердің жедел және уақтылы аяқталуын қамтамасыз ету үшін бейінді мамандардың, клиникалық-диагностикалық зертханалардың және аспаптық зерттеулердің жұмыс графигімен синхрондау арқылы халықтың нысаналы тобын скринингтік зерттеулерге шақыру.

Бірінші кезең пациенттің жағдайындағы қалыпты денсаулық көрсетілімдерінен ауытқулардың болуын анықтау үшін жүргізіледі және осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес көрсетілетін қызметтер кешенін білдіреді.

Бірінші кезеңде ОМЖ дәрігерге дейінгі көмек кабинетінде мыналарды жүргізеді:

• сауалнама бойынша сұрау жүргізу;
• антропометрия (салмақ, бой, белінің өлшемі), Кетле индексін есептеу;
• қан қысымын өлшеу ;
• экспресс-тесттерді қолдануымен зертханалық зерттеулер;
• скринингтік зерттеуге сәйкес биологиялық материалды жинау;
• осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес диагностикалық зерттеуге жолдаманың үзінді көшірмесін беру.

АЕК ұйымының дәрігері бірінші кезеңдегі скринингтік зерттеп-қарауды:

• қалыпты денсаулық көрсетілімдерінен ауытқу болмаған жағдайда;
• денсаулыққа қауіп факторларының (ДСИ>25, зиянды әдеттер, ұйқы мен демалыс режимінің бұзылуы) болуын анықтаған кезде және ҚҚ қалыпты көрсетілімдері, саламатты өмір салты бойынша консультациялар және мінез-құлықты өзгерту бойынша ұсынымдар жүргізе отырып, зертханалық-диагностикалық зерттеулердің нәтижелері кезінде аяқтайды.

Пациентте қалыпты денсаулық көрсетілімдерінен ауытқулар болса, АЕК ұйымының дәрігері скринингтік зерттеу түріне байланысты МАЖ-да жолдаманы қалыптастыру арқылы оны скринингтің екінші кезеңіне жібереді.

Скринингтік зерттеудің екінші кезеңі осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес толық зерттеп-қарау арқылы қалыпты денсаулық көрсетілімдерінен ауытқу себептерін белгілеу үшін жүзеге асырылады.

В және С вирустық гепатиттерін ерте анықтауға қарап-тексеруге жататын медицина жұмыскерлері бекітілген орны бойынша АЕК ұйымдарында скринингтік зерттеулерден өтеді.

Гемодиализ, гематология, онкология, трансплантация, жүрек-тамыр және өкпе хирургиясы орталықтары мен бөлімшелерінің пациенттері, жоспарлы операциялық араласуларға түсетін пациенттер, гемотрансфузия (жоспарлы тәртіппен), ағзаларды (ағзалардың бөліктерін), тіндерді, жыныстық, феталдық, дің жасушаларын және биологиялық материалдарды трансплантаттау және ауыстырып отырғызуды алатын пациенттер, жүкті әйелдер бекітілген жері бойынша АЕК ұйымдарында скринингтік зерттеулерден өтеді.

Өмір салтының ерекшеліктеріне байланысты АИТВ инфекциясын жұқтырудың жоғары тәуекеліне ұшырайтын халықтың негізгі топтарындағы адамдар АИТВ инфекциясының профилактикасы саласындағы қызметтін жүзеге асыратын денсаулық сақтау ұйымдарында АИТВ инфекциясына тестілеу үшін жүгінген кезде скринингтік зерттеулерден өтеді.

Скринингтік зерттеулердің қорытынды кезеңі скринингтік зерттеулердің нәтижелерін талдауды және анықталған патологиясы бар пациенттерді динамикалық байқауға қоюды, МАЖ-да деректерді толтыруды аяқтауды, скринингтік зерттеулердің нәтижелері туралы халықты хабардар етуді қамтиды.

Жағдайдың аяқталуы – МСАК ұйымына диагностика (қорытынды диагноз), емдеу (нәтижесі (көмек көрсету нәтижесі) бойынша өтінішіне сәйкес қызмет көрсету бағытының соңында шешімді МАЖ-да тіркеу.

Жүргізілген скринингтік зерттеулердің нәтижелерін осы зерттеулерді жүзеге асыратын денсаулық сақтау субъектілері электрондық денсаулық паспортына енгізеді.

Техникалық мүмкіндік болмаған кезде медициналық құжаттама кейіннен МАЖ-ға бір күнтізбелік айдан кешіктірілмей енгізіле отырып, қағаз түрінде ресімделеді.

Скринингтік зерттеулерге жататын халықтың нысаналы топтарын скринингтік зерттеулердің көлемі

• Ар­те­ри­я­лық ги­пер­тен­зи­я­мен, жү­рек­тің ише­ми­я­лық ау­руы­мен, мі­нез-құлық қа­уіп фак­тор­ла­ры­мен ди­на­ми­ка­лық бай­қа­уда тұр­ма­ған 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жас­та­ғы ер­лер мен әй­ел­дер
• Гла­у­ко­ма­мен ди­на­ми­ка­лық бай­қа­уда тұр­ма­ған 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жас­та­ғы ер­лер мен әй­ел­дер
• Қант диа­бе­ті­мен ди­на­ми­ка­лық бай­қа­уда тұр­ма­ған 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жас­та­ғы ер­лер мен әй­ел­дер
• Сүт бе­зі­нің қа­тер­лі іс­ік­те­рі­мен ди­на­ми­ка­лық бай­қа­уда тұр­ма­ған 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жас­та­ғы әй­ел­дер
• Жа­тыр мой­ны­ның қа­тер­лі іс­ік­те­рі­мен ди­на­ми­ка­лық бай­қа­уда тұр­ма­ған 30, 34, 38, 42, 46, 50, 54, 58, 62, 66, 70 жас­та­ғы әй­ел­дер
• Жу­ан ішек­тің қа­тер­лі және қа­тер­сіз іс­ік­те­рі­мен ди­на­ми­ка­лық бай­қа­уда тұр­ма­ған 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жас­та­ғы ер­лер мен әй­ел­дер
  

В және С вирустық гепатиттерін ерте анықтауға тәуекел топтарына скринингтік зерттеулер жүргізу мерзімдері

• Ме­ди­ци­на жұ­мыс­кер­ле­рі:
• ге­мо­ди­а­лиз­бен ай­на­лы­са­тын, қан­ды қай­та өн­ді­ру­ге қа­ты­са­тын ин­ва­зив­тік ем­ша­ра­лар жүр­гі­зе­тін қан қыз­ме­ті ұй­ым­да­ры;
• хи­рур­ги­я­лық, сто­ма­то­ло­ги­я­лық, ги­не­ко­ло­ги­я­лық, аку­шер­лік, ге­ма­то­ло­ги­я­лық бей­ін­дер, сон­дай-ақ ди­а­гно­сти­ка мен ем­де­уді жүр­гі­зе­тін ин­ва­зив­ті әді­сте­рі;
• кли­ни­ка­лық, им­му­но­ло­ги­я­лық, ви­ру­со­ло­ги­я­лық, бак­те­рио­ло­ги­я­лық, па­ра­зи­то­ло­ги­я­лық зерт­ха­на­лар
• Жос­пар­лы және шұ­ғыл опе­ра­ци­я­лық ара­ла­су­лар­ға тү­се­тін адам­дар;
• Ге­мо­ди­а­лиз, ге­мо­то­ло­гия, он­ко­ло­гия, транс­план­то­ло­гия, жү­рек та­мыр және өк­пе хи­рур­ги­я­сы ор­та­лық­та­ры мен бө­лім­ше­ле­рі­нің па­ци­ент­те­рі;
• Ге­мот­ранс­фу­зия ала­тын, транс­план­тат­тау жа­са­та­тын және ағ­за­ла­рын (ағ­за­ла­ры­ның бө­лік­те­рін), тін­де­рін, жы­ны­стық, фе­таль­ді, дің жа­су­ша­ла­рын және био­ло­ги­я­лық ма­те­ри­ал­да­рын ауы­сты­рып са­ла­тын па­ци­ент­тер;
• Жүк­ті әй­ел­дер
• Өмір сү­ру сал­ты­ның ерекше­лік­те­ріне бай­ла­ны­сты АИТВ ин­фек­ци­я­сын жұқ­ты­ру­дың жо­ға­ры тәу­е­ке­ліне ұшы­рай­тын ха­лық­тың негіз­гі топ­та­рын­да­ғы адам­дар

Бұйрық 2024 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізіледі.