Сауалнамада Ұлттық Банктің ресми болжамдары келтірілмегенімен, ол теңге бағамы, инфляция және базалық мөлшерлеме бойынша 2027 жылға дейінгі нарықтың негізгі ойыншыларының күтулерін көрсетеді.
Бағамды түзету – теңге әлсіреуі күтілуде
Сауалнамадағы негізгі қорытынды – жоспарлау кезеңінің барлық мерзімдері бойынша доллар бағамының медиандық болжамдарының өсуі. Нарық қатысушылары мұнайдың әлемдік бағасының төмендеуі аясында ұлттық валютаның әлсіреуін күтуде.
Медиандық бағалау бойынша, USD/KZT орташа жылдық бағамы мынадай болады:
- 2025 жыл: 525,3 теңге (бұрын – 522,8);
- 2026 жыл: 552,0 теңге (бұрын – 541,5);
- 2027 жыл: 568,0 теңге (бұрын – 562,5).
Ең үлкен түзету 2026 жылға қатысты, бұл кезде болжам 10,5 теңгеге жоғарылаған. Бұл теңгенің ұзақ мерзімді тұрақтылығына қатысты нарықтың күмәндануын көрсетеді.
Инфляция мен базалық мөлшерлемеде таң саясат сақталады
Инфляция бойынша болжамдар да барлық кезеңде жоғары жаққа қайта қаралған. Бұл Ұлттық банктің базалық мөлшерлемесіне қатысты күтілімдерге тікелей әсер етеді – сарапшылардың пікірінше, реттеуші қатаң ақша-несие саясатын жалғастыруға мәжбүр болады.
- 2025 жылға инфляция болжамы – 12,0% (бұрын – 11,3%);
- 2026 жылға – 10,0% (бұрын – 9,5%);
Мақсатты көрсеткіш 7,0% тек 2027 жылы қол жеткізілмек.
Сонымен қатар, базалық мөлшерлеме бойынша да медиандық күтулер өсті:
- 2025 жылдың соңында – 16,6% (бұрын – 16,5%);
- 2026 жылдың соңында – 14,8% (бұрын – 14,3%).
Бұл монетарлық саясаттың тез арада жұмсартылуы күтілмейтінін көрсетеді.
Мұнай бағасының төмендеуі және ЖІӨ-нің өсуі
Сыртқы факторлардың, әсіресе мұнай бағасының әсері маңызды болып қалуда. Brent маркалы мұнай бағасы бойынша болжам төмендетілді:
- 2025 жыл: 69,0 АҚШ доллары/баррель;
- 2026 жыл: 64,7 АҚШ доллары/баррель.
Алайда мұнай бағасының төмендеуіне қарамастан, сарапшылар Қазақстанның ЖІӨ өсімі бойынша болжамды жақсартты:
- 2025 жылы – 5,6% (бұрын – 5,2%);
- 2026 және 2027 жылдары – 4,8%.
Бұл нарықтың шикізаттық емес секторлардың өсуі мен ішкі сұраныстың артуына сенетінін көрсетеді. Дегенмен, бұл өсу инфляциялық үдерістер арқылы жүзеге асуы мүмкін.
Сауда балансы және ұзақ мерзімді факторлар
Экспорт пен импорт бойынша болжамдарда айтарлықтай өзгерістер жоқ: Экспорт – 2025 жылы 90,4 млрд АҚШ доллары, ал 2026 жылы 88,0 млрд долларға төмендейді. Бұл мұнай бағасының төмендеуіне сәйкес келеді.
Ұзақ мерзімді болжамдар салыстырмалы түрде тұрақты:
- Нейтралды базалық мөлшерлеме – 9,0% деңгейінде сақталды.
- Потенциалды ЖІӨ өсімі – 4,5%-тен 4,4%-ке аздап төмендеді.
Экономист Руслан Сұлтановтың айтуынша, бұл макроэкономикалық болжамдар алда оңай кезең болмайтынын көрсетеді:
"Нарық жоғары мөлшерлемелер мен инфляциялық қысымның сақталуын күтуде. Бұл бизнеске қаржылық стратегияларын қайта қарауды талап етеді: қымбат несиелендіруге тәуелділікті азайту, өнімділікті арттыру және экспорттық табысқа бағдарлану қажет", – дейді ол.
Мемлекет үшін басты міндет – инвесторлардың сенімін сақтап, теңге бағамының тұрақтылығын қамтамасыз ету. Сонымен қатар, бюджет шығыстарының басымдықтарынан бастап өңдеуші сектор мен инновацияларға инвестицияны ынталандыруға дейінгі экономикалық саясатты қайта қарау қажеттілігі туындайды. Бұл инфляцияны тұрақты түрде төмендету және халықтың нақты табысын арттыру үшін маңызды, деп есептейді сарапшы.