Ережелер адам саудасының ықтимал құрбандарын анықтауда, қайта бағыттауда, қорғауда және оларға көмек көрсетуде адам саудасына қарсы іс-қимыл субъектілерінің ынтымақтастық тәртібін белгілейді.
Адам саудасының құрбандарын, оның ішінде адам саудасының ықтимал құрбандарын анықтауға және қайта бағыттауға қатысатын субъектілерге мыналар жатады:
- ішкі істер органдары;
- халықты әлеуметтік қорғау саласында басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган; 3) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган;
- білім беру саласындағы уәкілетті орган;
- Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелерін қоса алғанда, сыртқы саясат саласындағы уәкілетті орган;
- туристік қызмет саласындағы мемлекеттік басқару функцияларын жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;
- масс-медиа саласындағы уәкілетті орган;
- Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі;
- денсаулық сақтау ұйымдары;
- білім беру ұйымдары;
- облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары;
- коммерциялық емес ұйымдар;
- туристік қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар;
- еңбек делдалдығын көрсететін жеке және заңды тұлғалар;
- АӘҚ субъектілері;
- "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 27-бабы 1- тармағының 46-тармақшасына сәйкес өмірлік қиын жағдайға тап болған адамдарды (отбасыларды) ерте анықтау және оларға қолдау көрсетуді ұйымдастыру жөніндегі мобильді топтар;
- өз құзыреті шегінде адам саудасына қарсы іс-қимылды жүзеге асыратын өзге де мемлекеттік органдар.
Адам саудасының әлеуетті құрбанын анықтауды (өздігінен жүгінген, ақпарат түскен, БАҚ-та жарияланған кезде) адам саудасының индикаторлары бойынша Қайта бағыттау қағидаларының субъектілері жүзеге асырады.
Адам саудасының ықтимал құрбанын анықтаған Қайта бағыттау қағидаларының субъектісі оған көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету мақсатында сәйкестендіру үшін қайта бағыттауға көмектесуді ұсынады.
Адам саудасының ықтимал құрбанын қайта бағыттау кезінде оның ақпараттандырылған келісімінің болуы міндетті шарт болып табылады.
Адам саудасының анықталған әлеуетті құрбанымен өзара іс-қимыл (коммуникация/қарым-қатынас) ақпараттандырылған келісім алу үшін өзара іс-қимыл жасайтын адамның жынысын (адам саудасының әлеуетті құрбанымен бір жыныс болған кезде) таңдау жөніндегі пікірін ескере отырып, ол үшін қауіпсіз жерде жүзеге асырылады.
Адам саудасының ықтимал құрбанының ақпараттандырылған келісімін алғаннан кейін адам саудасының ықтимал құрбанын анықтаған қайта бағыттау қағидаларының субъектісі:
- телефон қоңырауы немесе хабарлама арқылы дереу ауызша АӘҚ субъектісіне, ішкі істер органдарына (адам саудасына қарсы күрес бөлінісі) немесе халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласында ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органына адам саудасының ықтимал құрбанын анықтау туралы хабарлауды қамтамасыз етеді;
- адам саудасының әлеуетті құрбанының шұғыл практикалық қажеттіліктеріне, оның ішінде оның денсаулық жағдайын көзбен шолып тексеруге, жедел медициналық көмекті шақыруға, су, бірінші кезекте қажетті заттарды беруге жәрдемдесуге назар аударады.
АӘҚ субъектілері, ішкі істер органдары (адам саудасына қарсы күрес бөліністері) немесе ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласындағы жергілікті атқарушы органы адам саудасының ықтимал құрбаны туралы ақпарат ала отырып, оны сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызмет ұсыну бойынша шаралар қабылдайды.
Адам саудасының әлеуетті құрбанын сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету мақсатында оның қауіпсіз орнын ауыстыруды сәйкестендіруді жүргізетін субъектілер қамтамасыз етеді.
Адам саудасының әлеуетті құрбанын сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер ұсыну мақсатында оны дереу қауіпсіз ауыстыруды қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласындағы жергілікті атқарушы органы оны сәйкестендіргенге дейін, бірақ үш тәуліктен аспайтын қауіпсіз орынды (көлік, тұрғын үй, тамақ) қамтамасыз етеді.
Көрсетілген кезең аяқталған кезде адам саудасының әлеуетті құрбаны АӘҚ субъектілеріне жіберіледі.
Адам саудасының әлеуетті құрбаны көмектен бас тартқан жағдайда адам саудасының әлеуетті құрбанын анықтаған Қайта бағыттау қағидаларының субъектісі адам саудасының әлеуетті құрбанына ақпараттық карточка береді.
Егер адам саудасының ықтимал құрбаны анықталған кезде жас дәл анықталмаса және оның кәмелетке толмаған адам екеніне сенуге негіз болса, онда бұл адам кәмелетке толмаған болып саналады және оның жасына дейін тиісті түрде жүгінуге жатады деген болжам бар.
Адам саудасының әлеуетті кәмелетке толмаған құрбанымен (бұдан әрі – кәмелетке толмаған адам) өзара іс-қимыл (коммуникация/қарым-қатынас) көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету үшін өзара іс-қимыл жасайтын адамның жынысын (кәмелетке толмаған адаммен бір жыныс болған кезде) таңдау жөніндегі пікірін ескере отырып, ол үшін қауіпсіз жерде жүзеге асырылады.
Кәмелетке толмаған адамды сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету мақсатында оның қауіпсіз орнын ауыстыруды сәйкестендіруді жүргізетін субъектілер қамтамасыз етеді.
Кәмелетке толмаған адамды сәйкестендіру, көмек көрсету және арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету мақсатында оның дереу қауіпсіз орнын ауыстыруды қамтамасыз ету мүмкін болмаған жағдайда қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдар ол сәйкестендірілгенге дейін, бірақ үш тәуліктен аспайтын уақытта қауіпсіз орынды (көлікті, тұрғын үйді, тамақты) қамтамасыз етеді.
Көрсетілген кезең аяқталған кезде кәмелетке толмаған адам Балаларды қолдау орталығына жіберіледі.
Кәмелетке толмаған адам берілген субъект оны сәйкестендіру рәсіміне дейін мән-жайларды анықтайды және оның заңды өкілдеріне хабарлау туралы шешім қабылдайды.
Адам саудасының әлеуетті құрбанын сәйкестендіруді ішкі істер органдары халықты әлеуметтік қорғау және жұмыспен қамту саласындағы бағытты айқындайтын аудандардың, облыстық, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органымен, АӘҚ субъектілерімен, коммерциялық емес ұйыммен бірлесіп жүргізеді.
Сәйкестендіру жүргізілгенге дейін сәйкестендіруді жүргізетін субъект адам саудасының ықтимал құрбаны екеніне көз жеткізуі керек:
- оған қауіпсіздік пен құпиялылыққа кепілдік берілген жағдайларда болады;
- психологиялық көмекті және психобелсенді заттарды пайдаланған жағдайда көмекті қоса алғанда, жедел медициналық көмекке мұқтаж емес;
- суды, гигиеналық құралдарды және қажетті заттарды қоса алғанда, бірінші кезекте қажет заттарды қажет етпейді.
Егер адам саудасының ықтимал құрбаны көмекке мұқтаж болса, онда сәйкестендіруді жүргізетін субъект:
- Жедел медициналық көмекті дереу шақырады;
- адам саудасының ықтимал құрбанының шұғыл қажеттіліктерін, соның ішінде суды, гигиеналық құралдарды және бірінші кезекте қажет заттарды қанағаттандыруға жәрдемдеседі.
Адам саудасының әлеуетті құрбандарын сәйкестендіру процесінде сәйкестендіруді жүргізетін субъектілер кемсітушілікке жол бермеу қағидаттарын, оның ішінде балалардың гендерлік көзқарасы мен мүдделері, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және оларға көмек көрсету, сондай-ақ адам туралы ақпараттың және олардың мәртебесін белгілеуге мүмкіндік беретін мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз ету мәселелері бойынша сақтайды.
Егер адам саудасының әлеуетті құрбаны адам саудасының құрбаны деп танылмаса немесе сәйкестендіруден өтуден бас тартса, онда ол адам саудасы фактісін жасау қатері туындаған жағдайда оған құқықтары мен заңды мүдделерін алдын ала түсіндіре отырып және ақпараттық карточка бере отырып, тұрғылықты жері бойынша қайта жіберіледі.
Ережелер сонымен қатар Адам саудасының құрбандарына көмек көрсету және арнайы әлеуметтік қызметтер көрсету тәртібін және адам саудасының индикаторларын белгілейді.
Бұйрық 2024 жылғы 9 қарашадан бастап қолданысқа енгізіледі.
