Аллергиялық аурулары және иммундық жүйенің туа біткен ақаулары бар (ИЖТА) пациенттерге медициналық көмекті "Аллергология және иммунология" (ересектер, балалар) (аллерголог-иммунолог дәрігер) мамандығы бойынша бейінді маман көрсетеді.
Аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерге медициналық көмек көрсететін медициналық ұйымдар меншік нысанына, ведомстволық тиесілігіне қарамастан, өз қызметін "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, "Аллергология және иммунология" кіші түрі бойынша медициналық қызметке мемлекеттік лицензия негізінде жүзеге асырады.
Аллергиялық және иммунологиялық аурулары бар пациенттерге медициналық көмектің барлық деңгейлерінде медициналық көмек көрсету КХ ұсынымдарына сәйкес, ал олар болмаған жағдайда дәлелділік қағидаттарына негізделген халықаралық ұсынымдарға негізделген жүйелі тәсілге сәйкес жүзеге асырылады.
Халыққа аллергологиялық және иммунологиялық көмек мынадай көлемде көрсетіледі:
- ұсынылатын тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін білдіретін ең төмен көлем;
- ұсынылатын міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіндегі медициналық көмекті білдіретін базалық көлем;
- медициналық көмектің:
- жеке және заңды тұлғалардың жарналары есебінен көрсетілетін ерікті және (немесе) жүктелген медициналық сақтандыру шеңберінде;
- ақылы қызметтер көрсету және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен ұсынылатын медициналық көмекті қамтитын қосымша көлемі.
Халыққа аллергологиялық және иммунологиялық көмек көрсететін медициналық ұйымдардың негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
- уақтылы және сапалы мамандандырылған медициналық көмек көрсету;
- аурулардың профилактикасы мен ерте диагностикасына, халықтың денсаулығын нығайтуға, олардың өмір сүру тиімділігі мен сапасын арттыруға бағытталған іс-шараларды ұйымдастыру және өткізу;
- барынша дәлелденген тиімділігі мен қауіпсіздігіне ие профилактиканың, диагностиканың және емдеудің заманауи әдістерін қолдану және енгізу;
- медициналық-санитариялық алғашқы көмекті (бұдан әрі – МСАК) көрсететін медициналық ұйымдармен, саламатты өмір салтын қалыптастыру орталықтарымен және өзге де үкіметтік емес және коммерциялық емес ұйымдармен бірлесіп, аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерде асқынулардың ауырлауы мен дамуының профилактикасы бойынша іс-шаралар жүргізу;
- денсаулық сақтау ұйымдарымен өзара іс-қимыл жасау және медициналық көмек көрсетудің әртүрлі деңгейлерінде аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерге медициналық көмек көрсету және ұйымдастыру мәселелерінде сабақтастықты сақтау;
- халыққа медициналық көмекті жақсарту және жетілдіру бойынша жұмыста деректерді пайдалана отырып, аллергологиялық және иммунологиялық қызмет бойынша статистикалық ақпаратқа талдау жүргізу;
- көрсетілген медициналық қызметтердің сапасына сараптама жүргізу;
- емдеу-диагностикалық процеске қатысатын медициналық персоналдың кәсіби әлеуетін арттыру мақсатында үздіксіз оқытуды ұйымдастыру.
Медициналық көмек көрсетудің деңгейлері, түрлері, нысандары және оны көрсету шарттары бөлінісінде тәртібі
Аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерге медициналық көмек мынадай нысандарда беріледі:
- шұғыл – денсаулыққа елеулі зиянды болғызбау және (немесе) өмірге төнген қатерді жою үшін кезек күттірмейтін медициналық араласуды қажет ететін кенеттен болған жіті аурулар мен жай-күйлер, созылмалы аурулардың асқынуы кезінде;
- кезек күттірмейтін – пациенттің өміріне анық қатер төндірмейтін, кенеттен болған жіті аурулар мен жай-күйлер, созылмалы аурулардың асқынуы кезінде;
- жоспарлы – көмек көрсетуді белгілі бір уақытқа кейінге қалдыру пациент жай-күйінің нашарлауына алып келмейтін, пациенттің өміріне қатер төндірмейтін аурулар мен жай-күйлер кезінде, сондай-ақ профилактикалық іс-шараларды жүргізу кезінде.
Шұғыл және кезек күттірмейтін медициналық көмек амбулаториялық, стационарлық және стационарды алмастыратын жағдайларда медициналық көмектің барлық деңгейлерінде көрсетіледі.
МСАК-ті аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерге МСАК мамандары: жалпы практика дәрігерлері (отбасылық дәрігерлер), учаскелік терапевтер, педиатрлар, фельдшерлер, кеңейтілген практика (жалпы практика) мейіргерлері, учаскелік мейіргерлер, әлеуметтік қызметкер және денсаулық сақтау саласындағы психолог көрсетеді.
МСАК дәрігері асқынбаған ағымы бар ИЖТА мен жеңіл аллергиялық ауруларды диагностикалау мен емдеуді жүзеге асырады.
Аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерге мамандандырылған медициналық көмекті амбулаториялық, стационарлық және стационарды алмастыратын жағдайларда аллерголог-иммунолог дәрігер көрсетеді және арнайы әдістер мен күрделі медициналық технологияларды қолдануды қажет ететін аурулар мен жай-күйлердің профилактикасын, диагностикалауды, емдеуді, сондай-ақ медициналық оңалтуды жүргізуді қамтиды.
Үшінші деңгейдегі мамандандырылған аллергологиялық-иммунологиялық көмекті аллергиялық аурулармен және ИЖТА-мен ауыратын пациенттерді заманауи диагностика және емдеу мүмкіндіктері бар денсаулық сақтау саласындағы ғылыми ұйымдар көрсетеді.
Аллерголог-иммунолог дәрігердің қабылдау/консультация беру уақытының нормативі пациенттің жай-күйіне байланысты бір пациентке 40 минутты құрайды.
Аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерге стационарды алмастыратын жағдайларда медициналық көмек пациенттің бекітілген жері бойынша емханада (күндізгі стационар) немесе МСАК маманының жолдамасы бойынша үйде (үйдегі стационар) көрсетіледі.
Бірінші деңгейде стационарды алмастыратын жағдайларда медициналық көмек көрсету үшін көрсетілімдер мыналар болып табылады:
- тәулік бойы медициналық байқауды қажет етпейтін жіті ауру немесе созылмалы аллергиялық аурулардың және ИЖТА-ның өршуі;
- динамикалық байқауға жататын созылмалы аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттер тобын белсенді жоспарлы сауықтыру;
- көрсетілімдер болған кезде тәулік бойы стационардан шығарылғаннан кейін стационарды алмастыратын жағдайларда аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерді емдеуді жалғастыру;
- медициналық оңалту курстарын өткізу.
Үйде стационарда медициналық көмек көрсету үшін көрсетілімдер мыналар болып табылады:
- инфекциялық асқынулардың жоғары қаупімен ұштасқан және маусымдық вирустық аурулар кезеңінде оқшаулауды қажет ететін балалардағы ИЖТА тұрақты алмастыратын биологиялық терапияны алу үшін.
- тәулік бойы медициналық байқауды қажет етпейтін жеңіл және орташа ауыр дәрежедегі жіті аллергиялық аурулар;
- тәулік бойы медициналық байқауды қажет етпейтін медициналық ұйымға өз бетінше баруға мүмкіндік бермейтін жіті және созылмалы аллергиялық аурулар және ИЖТА кезіндегі пациенттің жай-күйі.
Екінші деңгейде стационарды алмастыратын жағдайларда аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерге медициналық көмек көрсету үшін көрсетілімдер мыналар болып табылады:
- арнайы алдын ала дайындықты қажет ететін және (немесе) бірінші деңгейде қолжетімсіз диагностикалық зерттеулер жүргізу;
- КХ сәйкес арнайы гипосенсибилизациялау терапиясын жүргізу;
- стационарды алмастыратын жағдайларда емдеуге арналған көрсетілімдер болған кезде пациенті тәулік бойы стационардан ерте шығару кезінде емдеу.
Үшінші деңгейдегі стационарды алмастыратын жағдайларда аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациенттерге медициналық көмек көрсету үшін көрсетілімдер мыналар болып табылады:
- операция алдындағы арнайы дайындықпен және екінші деңгейде қолжетімсіз реанимациялық қолдаумен манипуляциялар жүргізу;
- арнайы алдын ала дайындықты қажет ететін және (немесе) екінші деңгейде қолжетімсіз диагностикалық зерттеулер, оның ішінде жоғары технологиялық медициналық қызметтер жүргізу.
Стационарды алмастыратын жағдайларда емделіп жатқан пациенттер дәрігердің күнделікті қарап-тексеруге жатады.
Жай-күйі жақсарған кезде және стационарды алмастыратын жағдайларда байқауды қажет етпейтін, терапияны жалғастыру қажет болғанда пациент бекітілген жері бойынша МСАК мамандарына амбулаториялық жағдайда одан әрі емдеуге жіберіледі.
Стационарды алмастыратын жағдайларда пациенттің жағдайы нашарлаған кезде кезек күттірмейтін медициналық көмек көрсетіледі және медициналық көрсетілімдер болған кезде пациент тәулік бойы стационарға жіберіледі.
Аллергиялық аурулары және ИЖТА бар пациентке күндізгі стационардан шығару кезінде қорытынды клиникалық диагнозы, жүргізілген диагностикалық зерттеулердің, емдеу іс-шараларының көлемі, одан әрі байқау және емдеу жөніндегі ұсынымдар көрсетілген үзіндіден көшірме беріледі.
Ауыр аллергиялық ауруды емдеу үшін жүкті әйелді емдеуге жатқызу немесе жүктіліктің 36 аптасы 6 күніне дейінгі мерзімде акушерлік асқынулар болмаған немесе шамалы ауырлығы болған кезде ИЖТА кезінде асқынудың дамуы стационарлық жағдайларда аллергология-иммунология мамандандырылған бөлімшесіне немесе соматикалық төсектерге\пациенті аллерголог-иммунологпен қадағалап жүргізе отырып, көп бейінді стационар бөлімшесіне, жүктіліктің 37 аптасынан бастап асқынулар акушерлік-гинекологиялық көмек көрсететін медициналық ұйымдарда жүзеге асырылады.
Жүкті әйелде ауыр аллергиялық-иммунологиялық аурулар болған кезде аллерголог-иммунолог дәрігер акушер-гинекологтармен бірге босану әдісі мен деңгейі туралы комиссиялық шешім қабылдау мақсатында консилиумға қатысады.
Аллергологиялық және иммунологиялық төсектер республика бойынша орта есеппен 10 000 балаға шаққанда 0,2 төсекті және 10 000 ересек халыққа шаққанда 0,1 төсекті құрайды (*өңір деңгейінде халықтың құрылымы мен санына қарай төсектерді есептеу көзделеді).
Бұйрық 2025 жылғы 15 маусымнан бастап қолданысқа енгізіледі.