Бағдарламада тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі (ТМККК) шеңберінде және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесінде медициналық көмек көрсетудің түрлері, нысандары мен шарттарының тізбесі, медициналық қызметтерді сатып алу және төлеу тәртібі, қаржыландыру көздері, медициналық көмектің қолжетімділік критерийлері қамтылады.
ТМККК
ТМККК ҚР азаматтарына, қандастарға, босқындарға, шетелдіктерге және ҚР аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдарға бюджет қаражаты есебінен ұсынылады, барынша дәлелденген тиімділігі бар профилактикалық, диагностикалық және емдік медициналық қызметтерді, сондай-ақ дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуді қамтиды.
Құжат тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмектің түрлері мен нысандарының тізбесін қамтиды.
Жедел медициналық көмек
Жедел медициналық көмек жіті аурулар мен өмірге қауіп төндіретін жағдайлар кезінде, сондай-ақ оқиға орнында және (немесе) медициналық ұйымға бару жолында денсаулыққа елеулі зиянның алдын алу үшін шұғыл және шұғыл нысанда көрсетіледі.
Денсаулық жағдайы бұзылған жағдайда азаматтар жедел медициналық көмекті "103" нөміріне шақыру үшін жүгінеді. Шақыруды облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және Астананың жедел медициналық жәрдем станциясының (ЖМКК) диспетчері қабылдайды.
ЖМКК диспетчері қабылдаған қоңыраулар шақыру себебіне байланысты жеделдіктің 4 (төрт) санатына бөлінеді.
Шақырудың жеделдігіне байланысты бірінші санаттағы жетудің ұзақтығы 10 минуттан, екінші санаттағы – 15 минуттан, үшінші санаттағы – 30 минуттан, төртінші санаттағы – 60 минуттан аспауға тиіс.
Бірінші, екінші, үшінші санаттағы шұғыл шақыруларға ЖМКҚ фельдшерлік және мамандандырылған (дәрігерлік) бригадалары қызмет көрсетеді.
Шұғылдықтың төртінші санатындағы шақыруларға алғашқы медициналық-санитариялық көмек ұйымдары (АМСК ) деңгейінде фельдшерлік бригадалар АМСК жұмыс уақытында сағат 8:00-ден 20:00-ге дейін, ал 20:00-ден 08:00-ге дейін және демалыс, мереке күндері жедел медициналық жәрдем станцияларының фельдшерлік бригадалары қызмет көрсетеді.
Алғашқы медициналық-санитарлық көмек
Алғашқы медициналық-санитариялық көмек (АМСК ) халықтың мұқтажына бағдарланған медициналық көмекке алғашқы қолжетімділік орны болып табылады және адам, отбасы және қоғам деңгейінде көрсетілетін аурулар мен жай-күйлердің алдын алуды, диагностикалауды, емдеуді қамтиды.
АМСК мыналарды қамтиды:
- ең көп таралған ауруларды диагностикалау, емдеу және басқару;
- халықтың нысаналы топтарын (балаларды, ересектерді)профилактикалық тексеру;
- аурудың мінез-құлық қауіп факторларын ерте анықтау, Бақылау және анықталған қауіп факторларын азайту дағдыларын үйрету;
- иммундау;
- салауатты өмір салтын қалыптастыру және насихаттау;
- репродуктивті денсаулықты сақтау жөніндегі іс-шаралар;
- босанғаннан кейінгі кезеңде жүкті, босанған әйелдерді бақылау;
- жұқпалы аурулар ошақтарындағы санитариялық-эпидемияға қарсы және санитариялық-профилактикалық іс-шаралар.
АМСК жалпы практика дәрігерлерімен (отбасылық Дәрігерлермен), учаскелік терапевттермен, педиатрлармен, фельдшерлермен, акушерлермен, кеңейтілген практика (Жалпы практика) медбикелерімен, учаскелік медбикелермен, әлеуметтік қызметкерлермен, Денсаулық сақтау саласындағы психологтармен көрсетіледі.
АМСК деңгейінде көрсетілетін қызметтерді алу үшін шұғыл жағдайларда жүгінген жағдайларды қоспағанда, тұрғылықты жері бойынша денсаулық сақтау ұйымына бекіту қажетті шарт болып табылады.
Үйде АМСК қызметтерін келесі жағдайларда көрсетеді:
- қозғалысының шектелуіне байланысты ауыр жағдайы бар пациенттер бойынша стационардан, жедел медициналық жәрдем станциясынан ақпарат (активтер) беру;
- жүкті әйелдер мен босанған әйелдердің белгіленген күннен кейін 3 күн ішінде қабылдауға келмеуі;
- тіркелген мәртебесіне қарамастан, акушерлік-гинекологиялық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарынан келіп түскен мәліметтер бойынша қызмет көрсетілетін аумаққа перзентхананың келуі;
- вакцинациядан бас тартқан адамдарды қоса алғанда, жұқпалы ауру эпидемиясының туындау қаупі немесе жұқпалы аурумен ауыратын науқастарды, жанасатын адамдарды және жұқпалы ауруға күдікті адамдарды ауланы аралау жолымен анықтау.
Амбулаториялық жағдайда мамандандырылған медициналық көмек
Амбулаториялық жағдайда мамандандырылған медициналық көмек шұғыл, шұғыл және жоспарлы түрде көрсетіледі.
ТМККК шеңберінде амбулаториялық жағдайларда мамандандырылған медициналық көмек мыналарды қамтиды:
- әлеуметтік маңызы бар ауруларды диагностикалау және емдеу;
- жарақаттар, улану немесе басқа да шұғыл жағдайлар кезіндегі қызметтер, оның ішінде елдегі эпидемиологиялық жағдайдың нашарлауына әкелетін аурулар кезіндегі мобильді бригада қызметтері және МӘМС жүйесінде қызметтерді тұтынушы болып табылмайтын адамдар үшін оларға күдік туындаған жағдайларда;
- мақсатты топтардың скринингтік зерттеулері.
Стационарды алмастыратын жағдайларда мамандандырылған медициналық көмек
Стационарды алмастыратын жағдайларда мамандандырылған медициналық көмек тәулік бойы медициналық бақылау мен емдеуді қажет етпейтін жағдайларда көрсетіледі, төсек-орын бере отырып, күндізгі уақытта медициналық бақылау мен емдеуді көздейді.
Әлеуметтік маңызы бар аурулар кезінде медициналық көмек деңгейлері бойынша жоспарлы нысанда көрсетіледі (бастапқы, қайталама, үшінші).
Стационарлық жағдайларда мамандандырылған медициналық көмек
Стационарлық жағдайларда мамандандырылған медициналық көмек тәулік бойы медициналық бақылауды, емдеуді, күтімді, сондай-ақ тамақтанумен төсек-орын беруді, оның ішінде емдеу басталғаннан кейінгі алғашқы тәулік ішінде тәулік бойы бақылауды көздейтін "бір күн" терапия және хирургия жағдайларында қамтамасыз етуді көздейді.
Мамандандырылған медициналық көмек, оның ішінде жоғары технологиялық медициналық көмекті қолдана отырып, стационарлық жағдайларда көрсетіледі:
- айналасындағыларға қауіп төндіретін инфекциялық немесе паразиттік аурумен ауыратын науқаспен байланыста болған адамдарды, сондай-ақ бактерия тасығыштарды, вирус тасығыштарды және айналасындағыларға қауіп төндіретін инфекциялық немесе паразиттік ауруға күдікті адамдарды оқшаулау кезінде;
- жұқпалы, паразиттік ауруларды және айналасындағыларға қауіп төндіретін ауруларды емдеуде;
- МСАК ұйымының және (немесе) денсаулық сақтау ұйымының жолдамасы бойынша жоспарлы нысанда;
- міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде көрсетілетін қызметтерді тұтынушы болып табылмайтын адамдар үшін шұғыл нысанда, сондай-ақ уәкілетті орган айқындайтын тізбе бойынша тәулік бойы стационар жағдайында емдеуді талап етпейтін диагноз анықталғанға дейін тәулік бойы стационардың қабылдау бөлімшесінде емдеу-диагностикалық іс-шаралар жүргізіледі.
2027 жылғы 1 қаңтардан бастап мамандандырылған медициналық көмек МӘМС жүйесінде қызметтерді тұтынушы болып табылмайтын адамдарға өмірге қауіп төндіретін жағдайлар кезінде ғана, сондай-ақ уәкілетті орган айқындайтын шұғыл емдеуге жатқызу үшін диагноздар мен жағдайлардың тізбесі бойынша шұғыл нысанда көрсетіледі.
Сондай-ақ ТМККК-ға медициналық оңалту, паллиативтік медициналық көмек, Қан препараттарымен және оның компоненттерімен қамтамасыз ету, патологиялық-анатомиялық диагностика кіреді.
ТМККК шеңберінде дәрілік заттармен, медициналық бұйымдармен, мамандандырылған емдік өнімдермен қамтамасыз ету:
- Денсаулық сақтау ұйымдарының дәрілік формулярларына сәйкес стационарлық және стационарды алмастыратын жағдайларда жедел жәрдем, сондай-ақ мамандандырылған көмек, оның ішінде жоғары технологиялық медициналық қызметтер көрсету кезінде;
- профилактикалық егулер жүргізілетін аурулардың тізбесіне сәйкес алғашқы медициналық-санитариялық көмек көрсету кезінде;
- белгілі бір аурулары (жай-күйі) бар ҚР азаматтарының жекелеген санаттарын тегін және (немесе) жеңілдікпен қамтамасыз етуге арналған дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың тізбесіне сәйкес амбулаториялық жағдайларда алғашқы медициналық-санитариялық және мамандандырылған көмек көрсету кезінде.
МӘМС жүйесіндегі медициналық көмектің түрлері мен нысандарының тізбесі
МӘМС жүйесінде әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына аударымдар немесе жарналар төлеу жүзеге асырылған, сондай-ақ Заңның 28-бабының 7-тармағына сәйкес Қорға жарналар төлеуден босатылған адамдардың медициналық көмек алуға құқығы бар.
Мемлекеттің МӘМС жарналары ағымдағы айдың алғашқы бес жұмыс күні ішінде келесі тұлғалар үшін ай сайын төленеді:
- балалар;
- жұмыс істемейтін жүкті әйелдер;
- баланы (балаларды) үш жасқа толғанға дейін тәрбиелеп отырған жұмыс істемейтін адам (баланың заңды өкілдерінің бірі) ;
- жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға, баланы (балаларды) үш жасқа толғанға дейін оның (олардың) күтіміне байланысты демалыста жүрген адамдар;
- мүгедек баланы (мүгедек балаларды) тәрбиелеп отырған анаға немесе әкеге, бала асырап алушыға, қорғаншыға (қамқоршыға) тағайындалатын және төленетін мемлекеттік жәрдемақыны жұмыс істемейтін алушылар;
- бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға күтім жасауды жүзеге асыратын адамдарға мемлекеттік жәрдемақыны жұмыс істемейтін алушылар;
- зейнетақы төлемдерін алушылар, оның ішінде Ұлы Отан соғысының ардагерлері;
- қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемелерінде (қауіпсіздігі ең төмен мекемелерді қоспағанда)сот үкімі бойынша жазасын өтеп жүрген адамдар;
- тергеу изоляторларында ұсталатын адамдар, сондай-ақ үй қамағына алу түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған жұмыс істемейтін адамдар;
- жұмыс істемейтін қандастар;
- "Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен наградталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған көп балалы аналар;
- мүгедектігі бар адамдар;
- орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары білім беру, сондай-ақ жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын адамдар;
- жұмыс істемейтін мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алушылар;
- субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналастырылған немесе жұмыс берушіде жұмыс орнында кәсіптік оқуға жіберілген адамдарды қоспағанда, жұмыссыз ретінде тіркелген адамдар;
- соңғы үш ай ішінде міндетті зейнетақы жарналарын төлемейтін және әлеуметтік әл-ауқаттың дағдарыстық немесе шұғыл деңгейіне жататын жұмыс істемейтін тұлғалар.
МӘМС жүйесінде:
- амбулаториялық жағдайларда мамандандырылған медициналық көмек (ТМККК шеңберінде аурулардың алдын алу, диагностикалау және скринингтік зерттеулер жағдайларын қоспағанда);
- стационарды алмастыратын жағдайларда мамандандырылған медициналық көмек, оның ішінде жоғары технологиялық медициналық көмек (ТМККК шеңберінде ауруларды емдеу жағдайларын қоспағанда);
- бет қаңқасы мен басының туа біткен анатомиялық ақаулары бар балаларға (ТМККК шеңберінде ауруларды емдеу жағдайларын қоспағанда)реконструктивтік, пластикалық хирургиялық операцияларды қоса алғанда, жоспарлы нысанда стационарлық жағдайларда мамандандырылған медициналық көмек, оның ішінде жоғары технологиялық медициналық көмек;
- шұғыл нысанда стационарлық жағдайларда мамандандырылған көмек, оның ішінде тәулік бойы стационар жағдайында емдеуді қажет етпейтін диагноз анықталғанға дейін тәулік бойы стационардың қабылдау бөлімшесінде емдеу-диагностикалық іс-шараларды жүргізу (ТМККК шеңберінде ауруларды емдеу жағдайларын қоспағанда);
- медициналық оңалту (ТМККК қоспағанда);
- патологиялық диагностика;
- өлгеннен кейінгі донорды ағзаларды (органның бір бөлігін) және (немесе) тіндерді (тіннің бір бөлігін) алып қоюға дайындау, ағзаларды (органның бір бөлігін) және (немесе) тіндерді (тіннің бір бөлігін) транспланттау мақсатында ағзаларды (органның бір бөлігін) және (немесе) тіндерді (тіннің бір бөлігін)алып қою, консервациялау, дайындау, сақтау, тасымалдау.
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде медициналық көмек көрсету бойынша көрсетілетін қызметтерді Денсаулық сақтау субъектілерінен сатып алуды қор уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен қағидаттар негізінде жүзеге асырады:
- МӘМС жүйесі табыстарының медициналық көмек көрсету жөніндегі міндеттемелермен теңгерімділігі;
- МӘМС жүйесінде медициналық көмектің аумақтық қолжетімділігін қамтамасыз ету;
- Денсаулық сақтау субъектілерінің теңдігі;
- адал бәсекелестік;
- медициналық қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігі.
Қаулы 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.