Қазақстанда өндірілетін сүт өнімдерінің тек 30 пайызы ғана жергілікті сиырдың сүтінен жасалады. Ал осы саладағы зауыттардың жүктемесі шамамен 60 процентті ғана құрайды. Бұл туралы zakon.kz, Хабар 24 арнасы жариялаған ақпаратқа сілтеме жасап хабарлайды.
«Өнімділікті ұлғайтуға шикізат тапшылығымен қатар оның сапасының нашар болуы да себеп», – дейді кәсіпкерлер. Елімізде өндірілетін ірімшіктер сапасы жағынан еуропалық өнімдерден еш кем түспейді. Тіпті халықаралық нарықта да бәсекеге қабілетті. Мұны отандық өндірушілер бірнеше рет дәлелдеді. Алайда жергілікті сапалы өнім әлі өзімізге жетіспей жатыр. «Өйткені өндірісті өркендетуге екі мәселе қолбайлау болып тұр», – дейді мамандар. Ол шикізат тапшылығы мен сүт сапасының төмен болуы.
Аида Сапарғазинова, ҚР Сүт өндірушілер одағының тең төрайымы: – Біз кеден одағының техникалық талаптарына қатысты құқықтық ортаны қалыптастырдық. Ондағы талаптар өте қатал. Сосын сатып әкелініп жатқан өнімге қатысты тәуелсіз сараптама жүргізіп, тауардың 60 пайызы талапқа сай келмейтініне көз жеткіздік.
Бұл қазақстандық сиыр сүтінің сапасы нашар дегенді білдірмейді. Керісінше біздегі ағарған құрамындағы ақуыздың үлесі әлем бойынша жоғары деңгейде. «Бірақ сүттің сапасын адамдардың өздері бұзып отыр», – дейді осы сала мамандары. Өйткені бүгінде табиғи сүттің 80 процентін жеке шаруалар өндіреді.
Ерлан Әшім, сүт өнімдерін шығаратын компанияның директоры: – Сүт сауылған сәтте таза әрі сапалы болады. Бірақ оны өзіміз бүлдіреміз. Яғни қандай ыдысқа сауу, қанша уақыт сақтау, оны жинау мен тасу мәселесі. Осының бәрі өнім сапасына тікелей әсер етеді.
Сапамен қатар, баға мәселесі тағы бар. Ағарған ара қатынасы 150-ден 400 шақырымға дейін алыс жатқан ауылдардан жиналады. Сондықтан тасымал құны қосылып, бағасы қымбаттайды. Оның үстіне маусымдық тұрақсыздық болады. Ал сүтке қосылатын ұнтақтың 90 пайызы шетелден әкелінеді.
Ерлан Әшім, сүт өнімдерін шығаратын компанияның директоры: – Қыста сүтті өте қымбатқа аламыз. Кей шаруаларға 120-135 теңгеден төлейміз. Салығы мен тасымалы бар. Еуропаның өзінде баға бұдан арзан. Ал тұтынушыларға келсек, Еуропа елдерінде бір литр йогурт 2 еуро тұрады. Ал бізде сондай бағаға қойсаң, ешкім алмайды.
Қордаланған бұл мәселелерді қысқа уақыттың ішінде жолға қою оңай шаруа емес. Ол үшін кем дегенде, 20 шақты сүт өндіретін шаруашылық құру керек. Оған қоса жаңа сауылған сүттен құрғақ ұнтақ жасайтын зауыттар салынуы тиіс. Қарқынды жұмыс жүргізілгеннің өзінде бұл мәселе алдағы 5-10 жылдың ішінде ғана жүйеленуі мүмкін. «Ал жайбасарлық танытсақ, өзімізде барды игере алмай өзгеге жәутеңдеуден әрі аса алмаймыз», – дейді сала мамандары.
Авторлары: Талғатбек Әбдіқожа, Юлана Чаус, Василий Савкин, Асет Асаинов
