– Дмитрий Анатольевич, айта кету керек, Си Цзиньпин Қазақстанға бесінші рет мемлекеттік сапармен келеді. Бұл нені білдіреді?
- Қазақстан-Азияның орталығы, ал Қытайда қазір Бейжіңнен Парижге дейін "бір белдеу, бір жол" деп атайтын көлік көпірін құруға үлкен қажеттілік бар. Қазақстансыз мұны істеу мүмкін емес. Яғни, мұнда практикалық мақсат - Қытайда бұл Еуропамен экономикалық көпір. Жалпы және жаһандық мақсатқа келетін болсақ - Азияның тұрақтылығы. Қытайлықтар осы Азия тұрақтылығында өз көшбасшылығын сақтауға үміттенеді. Ал Қазақстансыз бұл мақсатқа жету мүмкін емес. Үшіншіден, Қазақстан мен Қытай арасында, Си Цзиньпин мен Қасым-Жомарт Тоқаев арасында жеке және мемлекетаралық, жай ғана саяси қатынастар бар. Егер Қазақстанның Тұңғыш Президенті басқа елдерге бағдарланған болса, онда Қазақстанның қазіргі президенті, менің түсінуімше, көпвекторлықты күшейтуді жалғастыруда. Күні кеше Қытаймен жасалған келісімдер осы көп векторлық аспектілердің бірі болып табылады. Қытайға Орталық Азиядағы мұндай одақтас өте қажет.
-Екі елдің көшбасшылары Транскаспий халықаралық көлік бағыты бойынша жүк көліктері мен темір жол контейнерлерін жөнелту рәсіміне қатысып, жүк паромдарының қозғалысын бастады. Неліктен Қазақстан Президенті Қытаймен көлік ынтымақтастығы мен транзиттік жүк тасымалын дамытуға ерекше назар аударады?
- Қазір Қытай үшін Транзит-бұл стратегия мәселесі. Ал Қазақстан мен Ресей үшін (айтпақшы, бізде де Қытаймен Еуропаға транзиттік жол бар) экономикалық тиімділік маңызды, өйткені транзит – бұл ешқашан тоқтамайтын мұнай мұнарасы. Егер мұнай таусылуы мүмкін болса, онда екі көрші ел арасындағы сауда сонда да белгілі бір деңгейде қалады.
- Астана Саммитінен кейін ШЫҰ төрағалығы Қытайға өтеді. Президент Тоқаев ұсынған қандай мақсаттар мен бастамалар ШЫҰ қызметі аясында қытай тарапынан қолдау табады?
- Интеграцияға қатысты барлық нәрсе, әсіресе экономикалық және мәдени мақсаттарды Қытай қолдайды. Өйткені Қытайдың стратегиялық мақсаттары интегралды, біртұтас Азияны құру болып табылады. Әр елде қытайлық сарбаздар тұратын Азия деген мағынада емес, бірақ біртұтас азиялық позиция болады және оның табиғи көшбасшысы Қытай мен Үндістан болады, өйткені олардың саны көп. Бірақ бұл үшін интеграциялау қажет, ал президент Тоқаев ШЫҰ-ға қазақстандық төрағалық ету кезінде көптеген интеграциялық идеялармен бөлісті. Бұл идеяларды сіздің президентіңіз жалғастырады және ҚХР қолдайды. ҚХР-мен қарым-қатынас негізінен күшейе түседі деп ойлаймын.
