I-тоқсанда елімізге импортталған автомобильдер көлемі үш есеге өскен
Сурет: pexels
Сондай-ақ, ҚР ҚМ МКК-нің ресми сайтында сырттан әкелінетін автокөліктердің бағасы туралы ақпаратты тұрақты түрде жариялайтынын еске салады.
Әлемде жеңіл көліктердің тапшылығы жағдайында республика аумағына оларды әкелу ерекше өзекті болып отыр.
Мәселен, 2022 жылы Қазақстан Республикасына 55 251 жеңіл автокөлік әкелініп (31 895 тауарларға арналған декларация), оларға 216 млрд.теңге сомасында кедендік төлемдер мен салықтар (КТмС) төленген. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3,5 есеге көп (18 115 автокөлік (8 858 ТД), КТмС 61,5 млрд. теңге).
2023 жылдың 1 тоқсанында Қазақстан Республикасына 83 млрд.теңге сомасына КТмС төлей отырып, 25 277 жеңіл автокөлік (14 409 ТД) әкелінді, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3,2 есеге көп (8 124 көлік (8 124 көлік) 4 848 ТД), КТмС 24,7 млрд. теңге).
Бірақ тәжірибе көрсеткендей, көбінесе сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар ақшасын үнемдеу үшін, тауарлардың кедендік құнын төмендетеді, яғни жалған мәліметтер негізінде кедендік құнды декларациялайды.
Жалпы, Қазақстан Республикасының кеден заңнамасына сәйкес әкелінетін тауарлардың (көлік құралдарының) кедендік құны олармен жасалған мәміленің құнын, яғни осы тауарлар үшін іс жүзінде төленген немесе төленуге жататын бағасын және Қазақстанға жеткізумен байланысты шығындарды (тасымалдау, сақтандыру) қамтиды.
Үшінші елдерден көлік құралын тазарту кезінде тауарлар мен ақпараттың құнын қабылдау сенімді, сандық және құжаттармен расталған ақпаратқа негізделуі керек.
Кедендік құн туралы сенімді және құжаттармен расталған мәліметтерді ұсынған жағдайда декларанттың кедендік құны қабылданады.
Мысалы: жөнелтуші елдің экспорттық декларациясы, шот-фактура, тауарды жеткізуге арналған көлік шығындары, сатып алушы мен сатушы арасындағы сатып алу-сату шарты, аукционнан тауар сатып алынған жағдайда банктік аударым немесе аукциондық тізім.
Тауарлардың кедендік құнын бақылау мақсатында Мемлекеттік кірістер органдары Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының "Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелінетін тауарлардың кедендік құнына кедендік бақылауды жүргізу ерекшеліктері туралы" 2018 жылғы 27 наурыздағы № 42 шешімін қолданады.
Тауарлардың кедендік құнын бақылауды жүзеге асыру кезінде бірдей немесе ұқсас тауарлардың (ұқсас автокөліктердің) бағасымен салыстырғанда әкелінетін тауарлардың төмен бағасын анықтау тауарлардың кедендік құнына сенімсіз тудыратын белгілердің бірі болып табылады, ал ақпаратты кез келген жолмен алуға болады, оның ішінде веб-сайттардың бағасы, аукциондар, дилерлердің ақпараты және сол сияқты, кеден органдарындағы мәліметтер қолданылады.
Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2021 жылғы 29 сәуірдегі №414 бұйрығына сәйкес шарттардың ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитетінің ресми сайтында Қазақстан Республикасына әкелінетін автокөліктердің бағасы туралы ақпарат тұрақты түрде жарияланады.
Сонымен қатар, өткен жылдың соңында кедендік төлемдер мен салықтарды төлеуден жалтару фактілерінің алдын алу мақсатында Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті Германияның кеден органдарымен бірлесе отырып, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен кедендік төлемдер мен салықтарды төлеуден жалтару фактілерін анықталды.
"Нақты құны 292 мың еуро бола тұра (Mercedes-Benz S680 MAYBACH), декларант 181 мың еуро деп автокөліктің кедендік құнын төмендетіп көрсеткен. Соның нәтижесінде бір ғана көліктен қосымша 14 миллион теңге өндірілген, ондай мысалдар көп". ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер комитетінің баспасөз қызметі
Яғни, Мемлекеттік кірістер комитетінде шынайы ақпарат алу және заң бұзушыларды жауапкершілікке тарту үшін барлық тетіктер бар.
Кедендік баждар мен салықтарды төлеуге келетін болсақ. Мысалы, көлемі 2500 текше сантиметр, кедендік құны 15 000 АҚШ долларын құрайтын 2021 жылы шығарылған жеңіл автокөлік үшін, сол күні қолданыста болған доллар бағамы 448,12 бойынша декларация берген кезде мынадай кедендік төлемдер мен салықтар төленеді:
- тауарларды декларациялау үшін кедендік алым – 20 000 теңге;
- 8703231982 СЭҚТН коды бойынша 15% мөлшерінде әкелінетін кедендік баж – 1 008 270 теңге;
- 12% ставка бойынша ҚҚС есептеу тауарлардың жалпы сомасының, алым және баж салығы сомаларын қосу арқылы жүзеге асырылады – 927 608 теңге.
- көлік құралдарына "акциз" төлеу автомобильдер үшін қозғалтқыш көлемі 3000 текше сантиметрден асатын жағдайларда жүзеге асырылады.
Айта кетсек, алдында Мемлекеттік кірістер комитеті бірыңғай төлемді есептеу тәртібіне өзгеріс енгізілгенін хабарлаған болатын.
