Спорт жаңалықтары 
АҚШ пен Орталық Азия арасындағы сауданың 80%-ын Қазақстан қамтамасыз етеді
Фото: Zakon.kz/Максим Золотухин
Сауда көшбасшысы
Trading Economics порталының (БҰҰ-ның Comtrade деректері негізінде) мәліметінше, бұл көрсеткіш ақшалай есеппен 2,4 млрд АҚШ долларын құрайды. Орталық Азия елдерінің АҚШ-қа жалпы экспорты – 2,5 млрд доллар. Екінші орында айтарлықтай артта қалған Өзбекстан тұр – оның экспорты небәрі 44,4 млн долларды құраған.
Finprom.kz дерегінше, АҚШ-тан Орталық Азия елдеріне келетін импорттың құрылымында да Қазақстан жетекші орында: аймаққа жеткізілетін американдық тауарлардың 62,3%-ы біздің елдің үлесіне тиесілі. 2024 жылы АҚШ-тан Қазақстанға импорт көлемі шамамен 1,1 млрд доллар болса, Өзбекстанға – 380,8 млн, Түрікменстанға – 82,2 млн, Тәжікстанға – 56,8 млн доллар болған.
Жалпы алғанда, импорт пен экспорт көлемін қоса есептегенде, АҚШ пен Орталық Азия арасындағы сауданың 80%-дан астамы Қазақстанға тиесілі. Дегенмен, әлемдік сауда көлемінде аймақтың үлесі әлі де аз: Орталық Азия елдері АҚШ-тың сыртқы сауда айналымының 1%-ынан азын құрайды. Америка үшін негізгі серіктестер – Мексика, Канада және Қытай. 2024 жылы АҚШ экспорты 2,1 трлн долларды, ал импорты 3,4 трлн долларды құрады.
Сурет: Zakon.kz
Қазақстан мен АҚШ арасындағы сауда динамикасы
Соңғы жылдары Қазақстан мен АҚШ арасындағы тауар айналымы өсіп келеді. ҚР Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша, Қазақстанның жалпы сыртқы саудасында АҚШ-тың үлесі 2019 жылғы 2,3%-дан 2024 жылы 3%-ға дейін артқан.
Өткен жылы өзара сауда көлемі 4,2 млрд долларға жетті – бұл 2019 жылдан бергі ең жоғары көрсеткіш және бес жыл бұрынғыдан екі есе көп. Оның 53,2%-ы АҚШ-тан келетін импортқа тиесілі.
Алайда, 2025 жылы төмендеу байқалуда: қаңтар–тамыз айларында сауда айналымы 2,1 млрд долларды құрап, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 25,8%-ға азайған. Сарапшылардың пікірінше, бұл үрдіс жалпы экспорттық кірістердің төмендеуімен байланысты.
Экспорт пен импорт құрылымы
2025 жылдың тоғыз айында Қазақстанның АҚШ-қа экспорты 749,7 млн доллар болды – бұл өткен жылмен салыстырғанда екі есеге жуық аз. ҚР Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті мәліметінше, негізгі себеп – мұнай мен мұнай өнімдерінің экспортының 3,5 есеге төмендеуі (269,1 млн долларға дейін).
Қазақстан АҚШ-қа сондай-ақ уран, күміс, ферроқорытпа, тантал мен титан сияқты сирек металдарды экспорттайды. Бұл тауарлар бойынша да төмендеу байқалып отыр.
Импорт көлемі 2025 жылдың қаңтар–қыркүйек айларында 1,7 млрд доллар шамасында болып, бір жыл ішінде 4,8%-ға азайған. Қазақстан АҚШ-тан негізінен жоғары технологиялық өнімдер әкеледі:
- жеңіл және ұшақ көліктері, ауылшаруашылық техникасы;
- медициналық жабдықтар, компьютерлер мен телефондар;
- дәрі-дәрмектер мен вакциналар.
Айта кетерлігі, медициналық препараттар мен вакциналар импорты 2,2 есеге өсіп, алғашқы үш тоқсанда 249,3 млн долларға жеткен.
Сурет: Zakon.kz
Инвестициялар мен бизнес ынтымақтастығы
Саудадан бөлек, Қазақстан мен АҚШ арасындағы ынтымақтастық инвестиция және әлеуметтік салаларда да дамып келеді. 2025 жылдың қазан айының басында елде америкалық капитал қатысқан 468 кәсіпорын жұмыс істеген.
АҚШ инвесторлары IT, өңдеуші өнеркәсіп, білім беру, сауда және консалтинг салаларына қызығушылық танытуда. Соңғы жылдардағы ғаламдық дағдарыстарға қарамастан, америкалық компаниялар саны 18,8%-ға, ал бірлескен кәсіпорындар саны 5,6%-ға өскен.
АҚШ әзірге Қазақстанның ең ірі үш сауда серіктесінің қатарына кірмегенімен, екі ел арасындағы стратегиялық, саяси және экономикалық байланыстар тұрақты дамып келеді. Қазақстан Вашингтон үшін Орталық Азиядағы басты экономикалық торап болып қала береді.
