Адамдар тәулік бойы жұмыс істеді: Оралды су басу қаупінен қалай құтқарды
Сурет: спикердің рұқсатымен
- Су тасқыны жағдайын талқылайық. ТЖМ деректеріне қарағанда, Батыс Қазақстан облысында жағдай тұрақталды. Сіздің ойыңызша өңірдегі қазіргі ахуал қандай? Алдағы уақытқа қауіп бар ма?
– Әңгімеміздің басында мынаны атап өткім келеді: шын мәнінде, ағымдағы жылдың сәуір айында болған оқиға шынымен де ауқымды табиғи апат болды. Соңғы рет осындай сипаттағы су тасқыны 1994 жылы байқалды.
Егер Орал туралы нақты айтатын болсақ, бүгінде қала бойынша су тасқыны жағдайы тұрақты, Жайық өзеніндегі су деңгейі 8,5 метр сыни белгіден төмендеді. Қазір ешқандай қауіп-қатер жоқ.
- Алдыңғы болжамдарға қарасақ, басты қауіп Оралды су басу болды. Бақытымызға орай, бұған жол берілмеді. Бірінші кезекте ненің арқасында қауіптің беті қайтты?
– Бірінші кезекте, бұл үкіметтің, жергілікті атқарушы органдардың және бес министрліктің – ЦДИАӨМ, Қорғанысмині, ТЖ, экология және табиғи ресурстар, су ресурстары мен ирригация, сондай-ақ еріктілер мен облыс тұрғындарының бірлескен жұмысы болды. Жедел түрде штаб ұйымдастырылды. Күн сайын біз су тасқынына қарсы іс-шаралар өткіздік: үйінділер, бөгеттер, жасанды құрылыстар тұрғызып, нығайттық. Сондай-ақ тұрақты негізде геодезиялық өлшеулер жүргізілді, су деңгейін көтеру бойынша аналитика жиналды, ағымдағы болжамдар есептелді, осындай сәтті жұмыстардың нәтижесінде су басу мүмкіншілігін азайттық.
– БҚО-да су тасқынына қарсы инфрақұрылымды салу кезінде не нәрсеге баса назар аударылды және бұл қаншалықты көмектесті?
- Жайық өзені жайылмасының шекарасы бойындағы құрылыстарды нығайтуға баса назар аударылды. Содан кейін, геодезиялық өлшеулер деректері бойынша және судың көтерілу болжамын ескере отырып, су басу қаупі бар аймақтарды анықтау бойынша талдау жүргізілді. Анықталған аймақтар бойынша үйінділерді нығайту, бөгеттерді қосымша салу және нығайту бойынша іс-шаралар атқарылды.
– Өздеріңіз білетіндей, су тасқынына қарсы жұмыстар тәулік бойы жүргізілді және оларға барлық қызметтер, әскерилерден бастап еріктілерге дейін тартылды. Сіз бұрын-соңды осындай ұжымдық жұмысты көрдіңіз бе?
- Шынында да, барлық күш-жігер біріктірілді. Орал қаласында Жайық өзенінің бойындағы қала мен елді мекендерді Ресей Федерациясымен шекараға дейін қорғауға барлығы – құтқарушылар, еріктілер, әскери қызметшілер, азаматтық, қала тұрғындарының өздері шықты. Қорғаныс құрылыстарын орнату және нығайту жұмыстары үш апта бойы үздіксіз жүргізілді. Тағы да айта кетейін, адамдар тәулік бойы жұмыс істеді. Өз тарапынан біздің кәсіпорынның қызметкерлері үнемі бақылау өлшемдерін жүргізді. Осындай үйлесімді жұмыс пен іс-әрекеттің арқасында біз бәріміз қаланы қорғай алдық.
– Сонымен қатар, әлеуметтік желілерде осындай пікірлер бар, Қазақстанда су тасқынымен ескі тәсілмен күресіп жатыр: бөгеттер салынуда, қаптар толтырылуда және бұл тиісті нәтиже бермейді. Сіз мұндай мәлімдемелермен келісесіз бе? Мұның бәрі шынымен ескірген және тиімсіз әдістер ме?
- Біздің аймақ туралы айтатын болсақ, қабылданған шаралар жедел шешімдердің бірі болды. Көріп отырғанымыздай, олар өз нәтижесін берді. Бірақ, әрине, алдын-ала іс-шараларды жүйелі түрде өткізу қажет екенін қабылдамау мүмкін емес. Мемлекет басшысы атап өткендей, бірінші кезекте барлық бөгеттерге және су қоймаларына зерттеу жүргізу қажет. Су басу қаупі жоғары аудандарда тұрғын үй салу үшін жер беруді ерекше бақылауға алу қажет. Әрине, мұндай табиғи құбылыстармен күресудің әлемдік тәжірибесі мен заманауи тәсілдерін зерттеу. Өзендердің көпшілігі көрші мемлекеттердің аумақтарынан ағып өтеді. Әрине, біздің елдеріміз ынтымақтастық аясында су тасқынына қарсы бірлескен іс-шараларды жоспарлауы қажет.
– Қазір Атырау облысындағы жағдай қалай? Алдағы күндері қандай болжамдар болуы мүмкін?
– Бүгінгі таңда Атырау облысында жағдай тұрақты және жауапты органдардың бақылауында. Қоршау құрылыстарын нығайту және су ағындарын бұру бойынша барлық іс-шаралар жүргізілуде. Алдын ала мәліметтер бойынша, Атырау қаласында судың максималды көтерілуі 3-8 мамыр аралығында болжанады, бірақ бұл сын көтермейді. Бүгінгі күні қаланы су басу бойынша қауіп факторлары жоқ.
- Сіз Атырауда жүргізіліп жатқан жұмыстарды бақылап отырсыз ба және оны қалай бағалайсыз? Орал сияқты, қаланы су басу қаупінен құтқаруға бола ма?
- Біздің ұйымнан Атырауға геодезиялық өлшеулер жүргізу үшін мамандар тобы жіберілді, олар барлық гидропосттарды, облыстағы Жайық арнасы бойындағы бес пунктті жедел өлшеді. Қажет болған жағдайда біздің кәсіпорын Оралдағыдай қажетті көмек көрсетуге және өз құзыреті шеңберінде қажетті бақылаулар мен геодезиялық өлшеулер жүргізуге дайын.
– 2024 жылдың көктемінен кейін барлық жауапты мекемелерді су тасқыны кезеңіне жаңа, алдын алу тәсілдерін қайта пішімдеу және әзірлеу бойынша үлкен жұмыс күтіп тұр. Президент осындай міндет қойып отыр. Сіздің қызметіңіздің мысалында-мұндай апаттардың алдын алу үшін неден бастау керек? Бұл жұмыс басталды ма?
- Мемлекет басшысы ЦДИАӨМ алдына экология және табиғи ресурстар, су ресурстары және ирригация министрліктерімен бірлесіп, төтенше жағдайлар бойынша ағымдағы жылдың соңына дейін барлық төтенше жағдайларды модельдеуге, тиісті болжамдар, ұсынымдар мен қадамдық іс-қимылдар жасауға мүмкіндік беретін ақпараттық жүйені әзірлеу міндетін қойды.
Біздің кәсіпорынның қызметіне келетін болсақ, біз жаңа ақпараттық жүйенің негізі болатын бастапқы деректерді – карталарды, жоспарларды, жер бедерін жинақтау бойынша жұмысты жалғастырамыз.
