Қазақстандықтар "министрлер мен әкімдер отставкаға кетсін" деп петиция жаза ала ма
Сурет: freepik
Олар Қазақстанда петиция институтын ресми түрде енгізбек. Бұл норма "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қоғамдық бақылау және әкімшілік рәсімдерді жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Заңында бекітілген. Құжат салалық заңнамаға қоғамдық бақылау мәселелері бойынша өзгерістер енгізумен қатар, петициялар институтын реттеуге қатысты түзетулерді де қамтиды.
Осылайша, заң "петиция" ұғымына анықтама беріп, өтініштерді беру мен қарау тәртібін белгілейді. Құжатта Қазақстан азаматтары өтінішті арнайы интернет-портал арқылы жіберуі керек екені атап өтілген. Уәкілетті орган өтініштің заңда белгіленген шарттарға сәйкестігін ол жария болғанға дейін анықтайды.
"Республиканың басқару нысанын, әкімшілік-аумақтық құрылымын және шекарасын өзгерту, сот төрелігі, рақымшылық, ұлттық қауіпсіздік сияқты мәселелер бойынша петиция беруге болмайды. "Тыйым салынған" тақырыптардың тізбесі конституциялық және қылмыстық құқық бұзушылықтар заңы, "Референдум туралы" заң негізінде қалыптасты, - деді сенатор Руслан Рүстемов.
Кейін сенат отырысында Мәдениет және ақпарат вице-министрі Данияр Қадіров қазақстандықтар белгілі бір министрді немесе әкімді отставкаға жіберу туралы петиция бере алатын-алмайтынын айтты. Ол лауазымға тағайындау немесе қызметінен босату президенттің, үкіметтің және парламенттің екі палатасының құзыреті екенін еске салды.
"Петиция жаза алмайды. Неліктен? Конституциялық заң бар болғандықтан, Президенттің, үкіметтің және парламенттің екі палатасының конституциялық құқықтары бар. Басқа жағдайларда өтініш бере аласыз, бірақ нақты тағайындалған лауазымдарға қатысты "Сайлау туралы" және "Референдум туралы" заңдарға сәйкес президенттің, парламенттің екі палатасының және үкіметтің құзырында, петиция беруге болмайды. Бұл заңда нақты көрсетілген", - деп түсіндірді Данияр Қадіров.
Сонымен қатар заң оны міндетті түрде қарауы үшін петицияға қанша адам қол қоюы керек екенін белгіледі:
- халық саны 50 мыңнан асатын әкімдіктердің құзыретіне жататын мәселелер бойынша аудандық деңгейде қолдау үшін 2,5 мың дауыс, қалған бөлігінде халықтың 5%-ынан кем емес;
- мәслихаттардың құзыретіне жататын мәселелер бойынша аудандық деңгейде халқының саны 50 мыңнан асатын болса 5 мың дауыс, қалғандары үшін халықтың кемінде 10%-ы болуы керек;
- әкімдіктердің құзыретіне кіретін мәселелер бойынша облыстық деңгей тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік тұрғындарының 1%-ының дауысы;
- мәслихаттардың құзыретіне кіретін мәселелер бойынша облыстық деңгей тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік халқының кемінде 2%-ы;
- Үкіметтің құзыретіне кіретін мәселелер бойынша республикалық деңгей кемінде 50 мың дауыс.
Бұған дейін Қазақстанда қоғамды толғандыратын мәселелер бойынша петиция бірнеше рет жазылған. Биыл олардың кейбіреуі ерекше назарда болды. Атап айтсақ, Алматы әкімі Ерболат Досаевтың отставкаға кетуін талап еткен петиция.
