Жаңалықтар тізбегі
0

Тоқаев сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат тұжырымдамасын бекітті

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы құжат, сурет - Zakon.kz жаңалық 08.02.2022 12:10 Сурет: Pixabay
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2022 жылғы 2 ақпандағы жарлығымен Қазақстан Республикасының 2022-2026 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының тұжырымдамасын бекітті, деп хабарлайды Zakon.kz

Құжатта ағымдағы жағдайға талдау жасалып, алдағы жылдарда шешілетін міндеттер айқындалған.

Тұрмыстық сыбайлас жемқорлық негізгі проблема ретінде анықталған.

Күнделікті өмірде азаматтар мен кәсіпкерлердің мемлекеттік органдар және ұйымдар өкілдерімен өзара әрекеттесуінен туындайтын тұрмыстық сыбайлас жемқорлық көптеген салаларда сақталуда. «Транспаренси Қазақстан» ҚҚ жүргізген «Сыбайлас жемқорлықтың 2020 жай-күйінің мониторингі» әлеуметтік зерттеуінің нәтижелеріне сәйкес сыбайлас жемқорлық тұрғысынан сезімтал органдар мен мекемелердің тізімі іс жүзінде жылдан жылға өзгермейді. Олардың қатарында мемлекеттік емханалар мен ауруханалар, полиция, жер қатынастары бөлімдері, Халыққа қызмет көрсету орталықтары, мемлекеттік балабақшалар мен жоғары оқу орындары бар. Сыбайлас жемқорлықтың басым легі пара алу фактілері бойынша көш бастап тұр. Шамамен соңғы үш жылда 50 пайыздан асты, делінген құжатта.

Негізгі себептердің қатарында ұзаққа созылған әкімшілік кедергілер, түсініксіз және дискрециялық нормативтік актілер, мемлекеттік органдардың жеткіліксіз ашықтығы, баламалы (қағаз) негізде көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің жоғары үлес салмағы бар.

Сондай-ақ құжатта деректер базаларының әлсіз интеграциясы атап өтіледі, бұл мемлекеттің белсенді сервистік моделіне мүмкіндік бермейді.

Онымен қоса, мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелеріндегі енжарлығы атап өтілді, бұл сыбайлас жемқорлық деңгейінің нақты төмендеуіне сенуге мүмкіндік бермейді.

«Мемлекеттік қызметшілер мен мемлекеттік ұйымдар қызметкерлерінің еңбекақысы корпоративтік сектормен салыстырғанда жеткіліксіз, бәсекеге қабілетті болып қалып отыр. Мемлекеттік функцияларды орындау кезінде мүдделер қақтығысының алдын алудың тиімді тетігі жоқ. Қолданыстағы декларациялау жүйесі шығыстар мен алынған кірістер арасындағы елеулі алшақтық фактілеріне жауап берудің тиімді құралдарымен дұрыс қамтамасыз етілмеген. Ұрланған мүлікті іздестіру, оларды бюджетке қайтару, мүліктің қылмыстық тегін дәлелдеудің қиындығына байланысты екінші жоспарда қалып отыр», - делінген құжатта.

Тұжырымдамада бюджеттік қаражатты бөлу процесінің жоғары сыбайлас жемқорлық осалдығы да көрсетілген.

Бюджет қаражатын қалыптастыру және жұмсау туралы ақпараттың жеткіліксіз ашықтығы мемлекеттік қаржыны басқарудағы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін арттыратын жүйелі факторлардың бірі болып табылады. Теріс тәжірибенің негізгі себебі – жоспарлау жүйесі мен бюджеттік қаражатты игеру арасындағы жеткіліксіздікке байланысты. Бюджеттік өтінімдер көбінесе жауапты тұлғалармен байланысты компаниялардың негізсіз жоғары баға ұсыныстары негізінде қалыптасады. Тиімсіз жоспарлау экономикалық шығын және жоғалған пайда сияқты ауыр зардаптарға әкеліп соғады, сонымен қатар бюджетті игеру кезінде ұрлыққа қолайлы жағдай жасайды. Тұжырымдаманы әзірлеушілер

Құжатты әзірлеушілер сондай-ақ халық бюджеттің «жеңілдетілген» нұсқасымен танысуы үшін жағдай жасалмағанын, тек негізгі ақпаратты – техникалық мәліметтерсіз және тиісінше азаматтық бақылауға шектеусіз көрсетілгенін атап өтеді.

Бюджеттік шешімдерді қабылдау процестеріндегі ашықтықтың болмауы жауапкершілікке кедергі келтіретін және сыбайлас жемқорлықты ынталандыратыны атап өтілді.

Сондай-ақ мемлекеттік сатып алулардағы ашықтықтың жоқтығы да айтылды.

Мәселен, 2020 жылы бюджет шығыстарының жалпы көлеміндегі мемлекеттік сатып алу үлесі 35%-ды құрады, бұл Қазақстанның ЖІӨ құрылымындағы 7%-ды құрайды, «бұл нарыққа өте маңызды экономикалық әсерді көрсетеді».

Бюджеттік қаражаттың мұндай айналымы мемлекеттік сатып алу жүйесінің сыбайлас жемқорлық тартымдылығын арттырады. Әрбір бесінші сыбайлас жемқорлық қылмыс осы салада жасалады. Құқықтық базаның, әртүрлі платформалар мен сатып алу алаңдарының бытыраңқылығы бір қаржы көзі – мемлекеттік бюджетке қарамастан, осы саланы жүзеге асырудың бірыңғай тәсілі мен бірыңғай даму стратегиясының болмау салдары болып табылады. Бұл жағдайда сатып алу бағасын жасанды түрде көтеру фактілері кең таралған. Өнім берушінің мемлекеттік сатып алу туралы шарт бойынша өз міндеттемелерін орындау кезінде қосалқы мердігерлермен шарттар жасасуының ашық еместігіне байланысты өнім берушінің әлеуетін бағалау әрқашан объективті бола бермейді.Тұжырымдамасын әзірлеушілер

Олар сондай-ақ жалған актілерге қол қою сияқты проблеманы атап өтеді.

Бұл ретте құжат сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты дамытудың жолдарын ұсынады.

Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйелі әрекеттен қоғамдық сананы түбегейлі өзгертуге, халықтың сыбайлас жемқорлықтың кез келген түрінен бас тартуына, алдын алу шараларының басымдығына көшуді мақсат етеді, делінген құжатта.

Халықаралық стандарттар мен алдағы кезеңге арналған стратегиялық мақсаттарды ескере отырып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы дәйекті саясатты дамыту жалғасады.

Осылайша, стратегиялық мақсат – Transparensy International сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексінде 2026 жылдың соңына қарай 47 ұпайға, 2030 жылға қарай 55 ұпайға жету.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар бірінші кезекте тұрмыстық сыбайлас жемқорлықты жоюға бағытталады деп жоспарлануда.

Тұтастай алғанда, сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат сыбайлас жемқорлық экономикалық және беделі жағынан тиімсіз болатын жағдайларды жасауға бағытталған.

Жаңалықтан zakon.kz сайтында хабардар болыңыз:
Бөлісу
Если вы видите данное сообщение, значит возникли проблемы с работой системы комментариев. Возможно у вас отключен JavaScript
Жаңалықтар трендінде болыңыз!
Хабарландыруларды қосыңыз және алдымен расталған жаңалықтарды алыңыз.

Браузерде хабарландыруларды кез келген уақытта өшіруге болады

Біздің хабарландыруға жазылыңыз!
Хабарландыру қосу үшін қоңырау белгісін басыңыз
Беттегі қате туралы хабарлаңыз
Мәтіндегі қате: