Бұл қағида "ҚР Босқындар туралы" заңына сәйкес әзірленді және пана іздеген адамдардың және Қазақстан Республикасының аумағындағы босқындардың құқықтық жағдайы саласындағы қатынастардың тәртібін айқындайды.
Құжатта көрші мемлекеттер аумағынан пана іздеушілер жаппай көшіп келген жағдайда елде әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдай енгізілетіні жазылған.
Төтенше жағдайды енгізу адам қауіпсіздігін, құқықтары мен бостандықтарын қорғауды, Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын қорғауды қамтамасыз ету болып саналады.
Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында немесе оның жекелеген жерлерінде төтенше жағдайды ҚР президенті тиісті Жарлықпен ҚР Парламентін дереу хабардар ете отырып, ҚР премьер-министрімен және Парламенті палаталарының төрағаларымен ресми консультациялардан кейін енгізеді.
Бұл ретт төтенше жағдай қалыптасқан жағдайды өзге шараларды қолдану арқылы реттеу мүмкін болмаған жағдайда енгізілетіні жазылған.
"Әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алуды және жоюды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың шұғыл ден қоюы мен жұмыс істеуінің ерекше режимін білдіреді және оларға қосымша міндеттер жүктей отырып, жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарына жекелеген уақытша шектеулер белгілеуге жол береді", – делінген құжатта.
Әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі кезінде шұғыл ден қою және басқару жүйесінің жұмыс органы жедел штаб болып саналады.
Әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою мақсатында тұрақты жұмыс істейтін республикалық және өңірлік (облыстық, республикалық маңызы бар қалалар, Астана) жедел штабтар құрылады.
Республикалық және өңірлік жедел штабтардың шешімдерін орындау міндетті болып табылады.
Пана іздеген адамдардың жаппай ағыны кезінде уақытша қоныстану пункттері Республикалық жедел штабпен келісім бойынша өңірлік жедел штабтардың шешімімен айқындалады.
Жедел штабтар өз қызметін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында енгізілетін төтенше жағдайдың қолданылу мерзімі 30 тәуліктен, ал оның жекелеген жерлерінде енгізілетін төтенше жағдайдың қолданылу мерзімі 60 тәуліктен аспауға тиіс.
Төтенше жағдай енгізілген мерзім өткеннен кейін төтенше жағдай тоқтатылды деп есептеледі.
Төтенше жағдайды енгізуге негіз болған мән-жайлар жойылмаған кезде Қазақстан Республикасының президенті оның қолданысын мерзімдер шегінде ұзартуға құқылы.
Пана іздеп келген адамдарды орналастыру тетігі
Құжатта пана іздеген адамдардың жаппай ағыны кезінде уақытша қоныстану пункттерін айқындау, қабылдау және орналастыру тетігі қарастырылған.
ЖАО ішкі істер, азаматтық қорғау, денсаулық сақтау және ұлттық қауіпсіздік органдарымен бірлесіп, пана іздеген адамдарды ұйымдасқан есепке алу, тіркеу, уақытша орналастыру және бірінші кезекте тіршілікті қамтамасыз ету мақсатында пана іздеген адамдардың жаппай ағыны кезінде уақытша қоныстану пункттерін айқындау жоспарын әзірлейді, оны облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және Астананың әкімі бекітеді.
Пана іздеген адамдардың жаппай ағыны кезінде ЖАО ішкі істер, азаматтық қорғау, денсаулық сақтау және ұлттық қауіпсіздік органдарымен келісім бойынша шетелдіктердің (босқындардың) неғұрлым ықтимал жаппай ағыны орындарында тексеру пункттерінің, шатырлы және стационарлық лагерьлердің орындарын, сондай-ақ пана іздеген адамдардың жаппай ағыны кезінде уақытша қоныстану пункттерін айқындайды.
Тексеру пункттерінің, шатырлы және стационарлық лагерьлердің орындары үшін бастапқы тіршілікті қамтамасыз етуге дайындалған тиісті құрылымы бар әртүрлі ғимараттар мен құрылыстар (санаторийлер, демалыс үйлері, пансионаттар, балабақшалар, мектептер, интернаттар және т.б.) пайдаланылуы мүмкін.
Пана іздеген адамдарды бірінші кезекте тіршілікпен қамтамасыз ету үшін қолда бар жабдықтардың саны жеткіліксіз болған жағдайда қызметтік-тұрмыстық үй-жайларды, клубтарды пайдалануға болады.
Тексеру пункттерінің, шатырлы және стационарлық лагерьлердің негізгі міндеттері:
- көшіп келген пана іздеген адамдарды кездесу және есептеу;
- пана іздеген адамдарды орналастыруды ұйымдастыру және бірінші кезекте олардың өмірін қамтамасыз ету;
- медициналық көмекті ұйымдастыру және көрсету;
- пана іздеген адамдарға нұсқау беруді және хабардар етуді ұйымдастыру;
- пана іздеген адамдар қозғалысын құжаттамалық ресімдеу;
- қажет болған жағдайда ана мен бала бөлмесі жабдықталуы мүмкін.
Пана іздеген адамдарды қабылдау және орналастыру кезінде тіркеу мен есепке алуды ұйымдастыруды ішкі істер және ұлттық қауіпсіздік органдары іске асырады.
Пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пунктін таңдау (шатырлы лагерьлер базасында) табиғи экологиялық жүйелерге залал келтіруге және қоршаған табиғи ортадағы қайтымсыз өзгерістерге жол бермеуді негізге ала отырып іске асырылады.
Пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пункттері сумен жабдықтаудың, электрмен жабдықтаудың тұрақты көздері бар ауданда, қатты жабыны бар темір жол мен автомобиль жолының жанында орналастырылуы тиіс. Бұл ретте жергілікті жердің рельефі, айналадағы ландшафт, жақын орналасқан елді мекеннің инфрақұрылымымен байланысы ескерілуі тиіс.
Пана іздеген адамдардың жаппай ағыны кезінде уақытша қоныстану пункттерін жабдықтау және тіршілікті қамтамасыз ету
Пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пункттерінде жалпы және ішкі тәртіпті сақтау мақсатында комендаттық қызмет ұйымдастырылады, оған келесі міндеттер жүктеледі:
- босқындарды қарсы алу, тіркеу, орналастыру және тіршілікті қамтамасыз ету;
- олардың келуі мен кетуін есепке алу, құжаттамалық ресімдеу;
- ішкі тәртіпті сақтау;
- қажетті санитарлық жағдайды қамтамасыз ету;
- балалар мен жасөспірімдердің пайдалы бос уақытын ұйымдастыру;
- пана іздеген адамдарды тәулік бойы күзету және уақытша қоныстандыру пункттеріне кіруді ұйымдастыру.
Коменданттық қызмет құрамына ЖАО, ұлттық қауіпсіздік, азаматтық қорғау, ішкі істер, денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру және т. б. органдарының қызметкерлері қатарынан адамдар тағайындалады.
Пана іздеген адамдарды қабылдау мен орналастыруды жүзеге асыру кезінде есепке алу мен тіркеуді ұлттық қауіпсіздік және ішкі істер органдарының өкілдері жүзеге асырады.
Пана іздеген адамдарды азық-түлікпен қамтамасыз етуді ЖАО ұйымдастырады. Азық-түлікпен қамтамасыз етуді ұйымдастыру үшін мемлекеттік материалдық резервтің материалдық құндылықтары пайдаланылады.
Сондай-ақ Қазақстан Республикасы жасасатын шарттар (келісімдер) және заңды және жеке тұлғалардың ерікті қайырымдылықтары негізінде халықаралық ұйымдардан және басқа мемлекеттерден түсетін түсімдер есебінен жүзеге асырылады.
Пана іздеген адамдардың уақытша қоныстану пункттерінде күніне үш рет тамақтану ұйымдастырылады. Ыстық тамақ күніне үш рет беріледі. Бұл талапты орындау мүмкін болмаған жағдайда ыстық тамақ тәулігіне 2 рет дайындалады, ал аралық тамақ құрғақ түрінде беріледі.
Пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пункттерінде бірінші кезекте қажетті заттармен және азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін тарату пункттері ұйымдастырылады, шаштараз, тұрмыстық қызмет көрсету пункттерінің жұмысы көзделеді.
Медициналық қамтамасыз етудің мақсаты жарақаттар мен жіті аурулар кезінде медициналық көмек көрсету, қажетті санитарлық-гигиеналық жағдайлардың сақталуын бақылау, инфекциялық инфекциялардың пайда болуы мен таралуының алдын алу болып табылады.
Пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пункттерінде медициналық қамтамасыз етуді денсаулық сақтау органы медициналық пункттерді өрістету, санитариялық-эпидемиологиялық қызметтің күштері мен құралдарын және жедел жәрдем станцияларын тарту есебінен жүзеге асырады.
Медициналық пунктте амбулаториялық қабылдау белгілі бір сағаттарда жүргізілуі тиіс, түзетілмеген көмек тәуліктің кез келген уақытында көрсетілуі тиіс.
Мамандандырылған медициналық көмекке мұқтаж науқастар ауруханаға стационарлық емделуге жіберіледі.
Санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы қамтамасыз етуді санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау ұйымдары жүзеге асырады.
Пана іздеген адамдарды уақытша орналастыру пункттерінің аумағы күзетіледі.
Пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пункттерін күзету бөгде адамдар мен техниканың кіруіне кедергі жасау, жабдықтар мен жеке мүлікті күзету мақсатында ұйымдастырылады.
Күзетуді ішкі істер жеке құрамының тартылатын күштері патрульдеу жолымен жүзеге асырады.
Пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пункттерінің аумағы өрт дабылы және өрт сөндіру құралдарымен (өрт қалқандары мен стенділер, өрт сөндіргіштер, өрт су айдындары) жарақтандыру жолымен өртке қарсы тұрғыда жабдықталады. Пана іздеген адамдар қатарынан штаттық және ерікті өрт сөндіру есептерінің кезекшілігі ұйымдастырылады.
Лагерьді орналастыру кезінде электрмен жабдықтау қондырғыларына арналған орындар, электр және жарықтандыру электр станцияларын (агрегаттарын) орнатуға арналған орындар, көліктер мен жекелеген цистерналарға арналған тұрақтар, ішкі өту жолдары, адамдарды отырғызу (түсіру) пункттері қарастырылуы керек.
Медициналық қызмет көрсетумен қамтамасыз ету:
- пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пункттерінде медициналық қызмет көрсету жарақаттар мен жіті аурулар кезінде медициналық көмек көрсетуді, қажетті санитариялық-гигиеналық жағдайлардың сақталуын бақылауды, инфекциялық аурулардың пайда болуы мен таралуының алдын алуды қамтиды;
- медициналық қызмет көрсетуді денсаулық сақтау органы медициналық пункттерді өрістету, санитариялық-эпидемиологиялық қызметтің күштері мен құралдарын және жедел жәрдем станцияларын тарту жолымен ұйымдастырады;
Пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пункттерінде ақпараттық қамтамасыз ету жағдай туралы мәліметтерді жеткізу, моральдық-психологиялық шиеленісті жою, пана іздеген адамдарды уақытша қоныстандыру пункттеріндегі тәртіп пен тәртіп ережелерін түсіндіру және т. б. мақсатында ұйымдастырылады.
Пана іздеген адамдарды көлікпен қамтамасыз ету және оларға қызмет көрсету үшін көлік қызметі құрылады, оған мынадай міндеттер жүктеледі:
- пана іздеген адамдарды тексеру пункттерінің, шатырлы және стационарлық лагерьлердің, теміржол, автомобиль станцияларының орындарынан жеткізу;
- пана іздеген адамдардың шаруашылық ішіндегі қызметіне байланысты тасымалдарды қамтамасыз ету;
- пана іздеген адамдарды көлікпен қамтамасыз ету және оларға қызмет көрсету адамдарды тасымалдау үшін жабдықталған арнайы бөлінетін көлікпен қамтамасыз етіледі.
Пана іздеген адамдардың саны ұлғайған және пана іздеушілердің бірінші кезектегі тіршілігін қамтамасыз ету үшін күш пен қаражат жеткіліксіз болған жағдайда жедел штабтың шешімімен шектес өңірлердің күштері мен құралдары тартылуы мүмкін.
Құжат 15 маусымға дейін қоғамдық талқылау үшін Ашық НҚА сайтында жарияланды.
