2013 жылдан бері Қытайды басқарып отырған Си Цзиньпин ресми түрде "Қытай ренессансының көсемі" айналды, деп хабарлады жергілікті БАҚ. Оның алдында бұл атақ тек ҚХР құрушы Мао Цзэдунға және сонымен бірге бүкіл қоғамдық-саяси бағыт – маоизмге ғана берілді.
Бұл Қытай Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің соңғы жылдардағы, соның ішінде Си Цзиньпин билігі кезіндегі жетістіктерді тізбелеген тарихи қарар қабылдауының нәтижелері. Оған дейін 1945 жылы Мао мен 1981 жылы Дэн Сяопиннің қарары ғана бекітілген.
Мао Цзэдунның "қызыл" Қытай мемлекеттілігінің қалыптасуындағы рөлін бағаламау мүмкін емес: оның тұлғасы Қытай Халық Республикасының негізі мен бастауының бастауы болып табылады.
Дэн Сяопиннің есімі ҚХР-ды әлемнің жетекші экономикаларының біріне айналдырған реформалармен тығыз байланысты. Ол өзінің ұлы ұстазының – Мао Цзэдунның идеологиясына қайшы, қытайлық кемені "оңға" алып, елді әлемдік нарыққа шығарды – шетелдік инвесторлармен, нарықтық қатынастарды қалпына келтіру, өндірістің кеңеюі және басқа, толығымен капиталистік қатынастарын толық дамытуға жол берді.
Си Цзиньпин қазіргі Қытай үшін не істеді?
Ұлы көсем Си Цзиньпиннің бұрын тек Мао Цзэдун иеленген жалғыз титулы емес. 2017 жылы ҚКП-ның кезекті съезінде ол "партия мен халықтың өзегі" деп жарияланды – бұған дейін мұндай құрметке тек Мао ғана ие болған.
Сол кездің өзінде Си Цзиньпин қандай тарихи ауқымды мақсат етіп отырғаны белгілі болды. 2018 жылы партия Мао Цзэдун қайтыс болғаннан кейін Дэн Сяопин тұсында президенттікке қойылған шектеулерді алып тастады.
Соңғысы өмірінің жартысы – 1943-1976 жылдар аралығында елді басқарды. Бұл енді қайталанбауы керек деп есептелді. Дегенмен, қуат айналымының "Сяопин принципі" еш жерде бекітілмеген.
Си Цзиньпин ҚКП-ның қалған шенеуніктерінің қолдауымен ҚХР төрағасы ретінде үшінші мерзімге бара алады. Күмән жоқ десе де болады: ол көрші елді кем дегенде 2027 жылға дейін басқаратын шығар.
ҚХР экономикасының өсу қарқыны дағдарыстарға қарамастан, жаңа "ұлы көсемнің" бүкіл тұсында жылына 6-дан 7 %-ға дейін ауытқып отырды. Қытайлық экономикадағы теңгерімсіздік жойылуда. Қала халқының пайызы ауыл тұрғындарынан асып түсті. Ақырында, ақпан айында Си Цзиньпин кедейшілікті "толық жеңгенін" жариялады, дегенмен бұл сегіз жыл емес, соңғы 40 жылдағы жетістік.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты
