Таңбаламадағы қателіктер: Кір сабыннан келетін қауіп қандай
Сурет: pxhere
"Аталмыш ұйым аккредиттелген зертханаларда тауарларға кешенді зерттеулер жүргізеді және нәтижелерін БАҚ арқылы таратып, азаматтардың хабардарлығын арттырады. Біздің бірлестік ҚР "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" заңына сәйкес, анықталған бұзушылықтар мен тұтынушылардың құқықтарына қатысты зерттеулер жүргізіп, ақпарат жариялауға құқылы. Біз тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауда қолдау көрсету үшін тауарлардың сапасын зерттеу нәтижелерін және басқа да өзекті ақпаратты ұсынамыз". Сарапшы-құқыққорғаушы Әлия Әлібекова
Таңбалама мәселелері: заңнаманы бұзу
Тұтынушылардың құқықтарын қорғауға және өнімнің сапасы туралы ақпараттандыруға бағытталған әлеуметтік жоба аясында, сарапшы-құқыққорғаушы Жанна Биятан құпия сатып алушы әдісімен осы жылдың маусым айында Петропавл қаласындағы сауда нүктелерінің бірінен салмағы 160 грамм болатын Иран өндірісіндегі "Golnar" кір сабынын сатып алып, ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Солтүстік Қазақстан облысы бойынша "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК филиалының аккредиттелген зертханасының сынақ орталығына тапсырды. Санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауға (бақылауға) жататын өнімге (тауарларға) қойылатын бірыңғай санитарлық-эпидемиологиялық және гигиеналық талаптарда белгіленген тұрмыстық химия тауарларының тұтынушылық таңбаламасына қойылатын талаптардың бұзылуы анықталды.
Сурет: Жанна Биятан
Қауіпті бұзушылықтар: сарапшылар не тапты?
- Мемлекеттік тілдегі таңбаламаның болмауы: "Қазақстан Республикасындағы Тіл туралы" заңы мен ҚР "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" заңының нормалары өндірушілер мен сатушыларды қазақ және орыс тілдерінде ақпарат беруге міндеттейді, бұл Қазақстан аумағында сатылатын шетелдік өндіріс тауарлары үшін міндетті талап болып табылады. Мемлекеттік тілі қазақ тілі болып табылатын Қазақстанда тұтынушылардың тауарлар туралы ақпаратты өз ана тілінде алуға заңды құқығы бар. Қате немесе толық емес деректер тауарды дұрыс түсінбеушілікке немесе дұрыс пайдаланбауға әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, ҚР "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" заңына сәйкес, бір тілде немесе шет тілінде берілген ақпарат – берілмеген ақпарат болып есептеледі.
- Өнімнің мақсаты көрсетілмеген: тауардың мақсатына қатысты ақпараттың болмауы тұтынушының өнімді дұрыс пайдаланбау қаупін төндіреді, бұл өз кезегінде жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін. Тұтынушы тауарды орнымен дұрыс пайдалануы үшін оның мақсатын білуге құқылы.
- Қауіптің алдын алу шаралары көрсетілмеген: бұл аспект пайдаланушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажет, әсіресе дұрыс пайдаланбаған жағдайда қауіп төндіруі мүмкін тауарлар үшін. Мұндай ақпараттың болуы тұтынушыларға саналы шешім қабылдауға және қауіптің алдын алуға мүмкіндік береді.
Заңнамалық аспектілер: кәсіпкерлердің жауапкершілігі
ҚР "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" заңына сәйкес, тауарды тиімді және қауіпсіз қолданудың мақсаты мен шарттары туралы мәліметтердің болмауы тұтынушылардың тауар туралы ақпарат алу құқығын бұзу болып табылады. ҚР техникалық реттеу саласындағы заңнамасын бұзғаны үшін, сондай-ақ сатушының (әзірлеушінің) тауар туралы ақпарат беру жөніндегі міндеттерін орындамағаны үшін әкімшілік жауапкершілік көзделген. Тауар туралы толық емес, дұрыс емес немесе уақтылы ақпараттың болмауы салдарынан тұтынушының өмірі мен денсаулығына зиян келтірілген жағдайларда сатушы (әзірлеуші) зиянды толық көлемде өтеуге міндетті, сондай-ақ талап берілген күннен бастап күнтізбелік 10 күн ішінде тұтынушыға зиянды өтеу туралы жауап беруге немесе тұтынушының талаптарын қанағаттандыру үшін тиісті шаралар қолдануға тиіс.
Тұтынушылар үшін тәуекелдер
Қажетті таңбаламаның болмауы тұтынушылардың құқықтарын бұзып қана қоймай, олардың денсаулығы мен қауіпсіздігіне нақты қауіп төндіреді. Құқыққорғаушы сарапшы Жанна Биятан ("МОТҚҚҚ" ҚБ) атап өткендей, мемлекеттік тілде ақпараттың және қауіпсіздік шаралары туралы деректердің болмауы өнімдерді дұрыс пайдаланбауға әкелуі мүмкін, бұл әсіресе балалар мен терісі сезімтал адамдар үшін қауіпті. Бұл орайда әріптесі, сарапшы Әлия Әлібекова да онымен келіседі, ол мұндай бұзушылықтар сатушылар мен өндірушілерге деген сенімге нұқсан келтіретінін, сондай-ақ тұтынушылардың құқықтарын бұзу үшін прецеденттер жасайтынын атап өтті.
Мұндай жағдайлардың алдын алу және олардың құқықтарын қорғау үшін сарапшылар тұтынушыларға төмендегідей кеңес береді:
- Әрқашан тауарлардың қаптамасындағы таңбалауды тексеріңіз. Қазақ тілінде ақпараттың болуы аса маңызды, себебі, бұл заңнаманың міндетті қойылған талабы болып табылады.
- Өнімнің қауіпсіздігі мен сапасын растайтын сәйкестік сертификаттарын немесе сәйкестік туралы декларацияны ұсынуды талап етіңіз.
- Бұзушылықтар анықталған жағдайда ҚР қолданыстағы заңнамасында көзделген шараларды қабылдау үшін "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" сияқты тиісті органдар мен қоғамдық бірлестіктерге жүгінуге болады.
Жанна Биятан атап өткендей, тұтынушылар сатып алынатын тауарлар туралы сенімді ақпарат алуға құқылы және олардың қауіпсіздігі мен сапасы құжатпен расталуы керек. Бұл талаптарды бұзуға жол берілмейді және мұндай тауарлар қолданыстағы заңнаманың талаптарына сәйкес айналымнан алынуы керек.
Бұл материалды әлеуметтік жобаның орындаушысы – "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігі дайындады. Тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) сапасын зерттеу нәтижелері туралы ("МОТҚҚҚ" ҚБ) тарататын ақпараттар жарнама болып табылмайды және тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін іске асыруға ықпал етеді. Осыған ұқсас сұрақтар бойынша байланыс нөмірі: 87054222739 немесе OZPP.KZ-ның Instagram-дағы парақшасына хабарласуға болады.
