Штрих-кодтан блокчейнге дейін: өзіңізді сапасыз майдан қалай қорғауға болады

Тұтынушылардың күнделікті өмірінде азық-түлік қауіпсіздігі мәселесі бірінші орында қалып отыр.

Күнделікті қолданылатын бұл өнімдердің өзі әрқашан жоғары қауіпсіздік пен сапа стандарттарына сәйкес келе бермеуі мүмкін, бұл өнімді таңдауға саналы көзқарас қажеттігін тағы бір рет айғақтайды.

2024 жылдың қыркүйегінде "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігі ("МОТҚҚҚ" ҚБ) өкілі Қостанай қаласындағы сауда нүктелерінің бірінен "Cratos" зәйтүн майын жасырын сатып алушы әдісімен сатып алды (1000 мл).

Сынама Қазақстан Республикасы Президенті Іс басқармасы Медициналық орталығының "Санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК аккредиттелген зертханасына қауіпсіздік пен Кеден одағының Техникалық регламенттері (КО ТР 021/2011 және КО ТР 022/2011) талаптарына сәйкестігін тексеру үшін кешенді сараптамаға жіберілді.

Зерттеу нәтижелері өнімнің қышқылдық саны бойынша талаптарға сәйкес келетінін, яғни, майлар мен тоң майлар сапасының негізгі көрсеткіші – олардың ескі емес екенін көрсетті. Бұл майды тұтынуда қауіпсіздікті растайтын улы элементтер табылмады. Алайда, таңбаламасындағы сәйкессіздіктер анықталды.

"Cratos" зәйтүн майында оның Кедендік одақ нормаларына сәйкестігін растайтын ЕАС белгісі болған, бірақ қаптамасында орыс және қазақ тілдеріндегі таңбалама толығымен жоқ, бұл Қазақстан заңнамасын бұзу болып табылады және оның қауіпсіздігі мен ашықтығына күмән келтіреді.

Сурет: Жанна Биятан

Сурет: Жанна Биятан

"МОТҚҚҚ" ҚБ сарапшысы Әлия Әлибекова атап өткендей, мұндай сәйкессіздіктері бар өнімді сатып алар алдында ол туралы қажетті ақпаратты ала алмаған тұтынушылар үшін қауіп тудыруы мүмкін. Өнімнің құрамы туралы, оның ішінде мемлекеттік тілдегі ақпараттың болмауы тұтынушылардың құқықтарын бұзып, ықтимал қауіпті ингредиенттерді жасыруы мүмкін.

"Біріншіден, әрқашан қаптамадағы таңбаламаны тексеріңіз. Өнімдердің екі тілде – орыс және қазақ тілдерінде жапсырмалары болуы, сонымен қатар құрамы, жарамдылық мерзімі және сақтау шарттары туралы толық ақпараттың бар екеніне көз жеткізіңіз. Екіншіден, сатып алмас бұрын сатушыдан сәйкестік туралы декларацияны сұрауға толық құқығыңыз бар. Бұл өнімнің қажетті сынақтардан өткенін және қауіпсіздік талаптарына сәйкес келетінін растайтын негізгі құжат, онда өнімнің шыққан елі, пестицидтер мен ауыр металдар сияқты зиянды заттардың болуына қатысты сынақтардың нәтижелері көрсетілуі керек, ол өндіруші немесе өнімнің сапасы үшін жауапкершілікке кепілдік беретін уәкілетті ұйым оған қол қояды", - дейді ол.

XXI ғасырда мұндай жағдайларды қалай болдырмауға болады?

• Мобильді қосымшаларды пайдалану. Қазіргі әлемде өнімдердегі штрих-кодтарды сканерлеуге және олар туралы ақпаратты дереу алуға мүмкіндік беретін көптеген қосымшалар бар. Мысалы, "Честный знак" немесе "Yuka – Scan de products" сияқты қосымшалар жарамдылық мерзімі, құрамы, өндірушісі және шығарылған елі туралы ақпаратты бере алады. Осы және осыған ұқсас қосымшалар өнімді сатып алмас бұрын таңдауға көмектесетін ыңғайлы құралдар болып табылады.
  
• Сертификаттау туралы онлайн база. Қазақстанда сертификатталған тауарлардың бірыңғай тізілімі, сонымен қатар Еуразиялық экономикалық комиссияның бірыңғай тізілімі бар. Олардың көмегімен сіз өндірушінің өз өнімдерін шынымен тіркегеніне және оның қауіпсіздігі туралы құжаттардың шынайы екеніне көз жеткізе аласыз.
  
• Әлеуметтік желілер және тұтынушылардың пікірлері. Ғаламтор дәуірінде сіз әрқашан әлеуметтік желілерде және тұтынушылар қауымдастығы белгілі бір бренд немесе дүкен туралы өз әсерлерімен бөлісетін пікірлер платформаларында белгілі бір сауда нүктесі немесе өндіруші туралы пікірлерді таба аласыз. Мұндай пікірлерге назар аудару сізді сапасыз өнімдерді сатып алудан қорғайды.
  
• Тағамға арналған блокчейн технологиясы. Кейбір өндірушілер жеткізу тізбегінің толық ашықтығын қамтамасыз ететін заманауи технологияларды енгізуде. QR-кодтарын пайдалана отырып, өнімнің қауіпсіздігі мен сапасын тексеруге мүмкіндік беретін өрістен есептегішке дейінгі жолды бақылауға болады.
  

Таңбаламаға, құрамының дұрыстығына және құжаттамаға назар аудару – сапалы өнімді таңдаудың қарапайым, бірақ аса маңызды қадамдары. Өнім туралы толық ақпаратты алу құқығыңыз – сіздің денсаулығыңыз бен қауіпсіздігіңіздің кілті екенін есте сақтаңыз. Сатушыларға сұрақ қоюдан қорықпаңыз және тұтынушы ретінде өз құқықтарыңызды қорғаңыз.

Осыған ұқсас сұрақтар бойынша  87054222739 байланыс нөміріне немесе Instagram-дағы OZPP.KZ парақшасына хабарласуға болады.