Амбицияның бағасы: Қазақстандағы инфляция Халықаралық валюта қорының болжамын бұзуы мүмкін

Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) 2025 жылғы күзгі World Economic Outlook есебінде Қазақстанды Орталық Азиядағы экономикалық өсімнің басты қозғаушы күші ретінде атап отыр. ХВҚ-ның биылғы жылға түзетілген болжамында ел экономикасының өсімі 5,9% болады деп көрсетілген, деп хабарлайды Zakon.kz.

Бұл көрсеткіш шілде айындағы бастапқы бағалаудан (5,0%) да жоғары және Қазақстанды тек Орталық Азияда ғана емес, Таяу Шығыс пен Каспий маңы елдеріндегі барлық ірі экспорттаушылар арасында көшбасшы етеді – тіпті кейбір мұнай державаларынан да озып тұр.

2025 жылғы қаңтар-қыркүйек аралығында Қазақстан экономикасының 6,3%-ға өсуі бұл оптимистік болжамды растап отыр. Алайда, ХВҚ сарапшыларының пікірінше, бұл әсерлі көрсеткіштердің артында екі ірі қауіп тұр: жоғары инфляция және ағымдағы шоттағы тұрақты дефицит.

Өсу – көршілер қызығатындай деңгейде

Қазақстанның көрсеткіштері басты экономикалық бәсекелестермен салыстырғанда айтарлықтай жоғары:

• БАӘ – 5,0% өсім,
• Сауд Арабиясы – 4,0%,
• Катар – 2,9%,
• Әзербайжан – 3,0%.

ХВҚ дерегіне сәйкес, Қазақстан "Мұнай экспорттаушы елдер" тобының (3,2%) және тұтас Таяу Шығыс пен Орталық Азия аймағының (3,5%) орташа өсімінен асып түседі.

2026 жылы өсім сәл бәсеңдеп, 4,8% болады деп күтілуде. Бұл – елдегі диверсификация мен мемлекеттік ынталандыру бағдарламаларының тиімділігін білдіреді. Алайда, осы жақсы жаңалықтарға қарамастан, негізгі қауіп – инфляция.

Инфляция – басты қауіп

Көптеген елдер бағаның өсуін тежеуге тырысып жатқанда, Қазақстанда инфляция керісінше, күшейіп жатыр. 2024 жылы инфляция 8,7% болса, 2025 жылы ол 11,4%-ке дейін өседі, ал 2026 жылы 11,2% деңгейінде тұрақталады деп болжануда.

ХВҚ ұсынған салыстырмалы кестеде: Қазақстандағы баға өсімі аймақтық орташа көрсеткіштен (10,9%) және мұнай экспорттаушы елдер тобының орташа инфляциясынан (10,0%) да жоғары. Бұл – ел азаматтарының өмір сүру сапасына тікелей әсер ететін фактор, өйткені жоғары инфляция ЖІӨ өсімінің оң әсерін жоққа шығаруы мүмкін.

Мұнайға бай ел, бірақ дефицитпен

Тағы бір құрылымдық әлсіздік – ағымдағы шоттағы тұрақты дефицит.

2025 және 2026 жылдары Қазақстанның ағымдағы шоты - 4,0% ЖІӨ көлемінде теріс болады деп күтілуде.

Бұл елдің импортқа (жабдықтар, технологиялар, тауарлар) тәуелділігін, шетелдік инвесторларға дивиденд түрінде кететін капиталдың сыртқа ағынын көрсетеді.

Мысалы: Катарда ағымдағы шот профициті – 10,8%, Кувейтте – 26,5%. Бұл елдер жоғары мұнай бағасының есебінен валюталық резервтерді еселеп жатыр. Ал Қазақстан болса сыртқы қаржыландыруға – тікелей инвестициялар мен сыртқы қарыздарға тәуелді.

Әзірге шетелдік инвесторлар 5,9% өсімге сенеді – бұл тәуекел басқарылатын. Бірақ мұнай бағасы төмендеген немесе әлемдік экономика баяулаған жағдайда, бұл дефицит қауіпті факторға айналуы мүмкін.

2025 жыл – Қазақстан үшін экономикалық серпіліс мүмкіндіктерінің жылы болмақ. Бірақ ол тек екі шарт орындалғанда ғана іске асады:

• Инфляциялық "айдаһарды" ауыздықтау,
• Инвесторлардың сенімін сақтап қалу – экономиканың ауқымды өсімін қаржыландыру үшін қажет.

Бұған дейін Қазақстанда радиоактивті қалдықтарды басқару жөніндегі ұлттық оператор құрылмақ екенін жазғанбыз.