Елімізде шетелдік көліктер қалай заңдастырылады
Сурет: Zakon.kz
Қасым-Жомарт Тоқаев 1 қыркүйекте Қазақстан халқына Жолдауында 1 қыркүйекке дейін елге әкелінетін барлық көліктерді заңдастыруды ұсынды. Утиль алымы және бастапқы тіркеу 250 мың теңгеден аспайды.
Бұл шара іздеуде жоқ, сонымен қатар кедендік ресімдеуден өткен көліктерге ғана әсер етеді. Айтпақшы, бұдан былай оң жақ рульді көлікті заңдастыру мүмкін болмайды (2008 жылдан бері Қазақстанға мұндай көліктерді әкелуге және пайдалануға тыйым салынған).
Айта кетейік, Қазақстандағы шетелдік көліктердің жағдайы өте қиын. Кейінгі бірнеше жылда негізінен армян және ресейлік нөмірлі көлік жүргізушілері бірнеше рет наразылық шерулерін өткізіп, президентке жазбаша үндеу жолдаған. Олардың сөзі билікке жеткен сияқты.
Жолдаудан кейін саясаттанушы Санжар Боқаев Zakon.kz-ке мемлекет басшысының мәлімдемесіне қатысты пікір білдіруді жөн көрді.
2020 жылдың басында президент Қазақстанға уақытша әкелінетін көліктерді утиль алымы ақысын азайтпай уақытша тіркеуге бір ай уақыт берді. Содан кейін бұл бастама нәтиже бермеді. Енді (бір реттік төлеммен 200-250 мың теңге) бұл мүмкіндікті, әрине, көбі пайдаланады.Санжар Боқаев
Сарапшы егер Қасым-Жомарт Тоқаев жариялаған мөлшерлеме бойынша шетелде тіркелген 200 мыңға жуық көлік заңдастырылса, ел бюджеті шамамен 40 миллиард теңгеге толығатынына сенімді.
Әрине, президенттің бізді тыңдап, шетелде тіркелген көліктерді заңдастыру мәселелерін шешуге үлес қосып жатқанына қуаныштымыз. Алайда, бұл әрекет (бір реттік төлем 200-250 мың теңге) бірреттік әрекет және оның түпкі себебін шешпей, салдарымен күресуге жатады. Неліктен бізге түрлі елдің көліктері жартылай заңды түрде келеді? Өйткені елімізде көлік қолжетімсіз болып қалды. Биыл қайта өңдеу ақысын 50%-ға төмендетсек те, біздің қайта өңдеу көрсеткіштері әлемдегі ең жоғары болып қала береді. Сонымен қатар ешбір елде "алғашқы тіркеу" деген ұғым жоқ.Саясаттанушы Санжар Боқаев
Бұл ретте шетелдік көліктерді тіркеудің нақты тетігі әлі белгісіз. Сірә, бұл функция тиісті бөлімге беріліп, содан кейін мұндай көліктерді заңдастыру схемасының өзі анық болады.
Саясаттанушы түсіндіргендей, Қазақстанда көліктің орташа жасы қазірдің өзінде 20 жастан асты. Салондарда жаңа көлік көп емес, кейінгі бес жылда көлік бағасы айтарлықтай өсті.
Санжар Боқаевтың пікірінше, бұл мәселелерді шешу үшін кәдеге жарату төлемін және бастапқы тіркеуді азайту қажет. Мұндай тәсіл Қазақстанды аймақтағы автомобиль хабына айналдырады.
Жаңа көліктер бізге әкелініп, көрші елдерге қайта сатылады. Бюджетті жылына жүздеген миллиардтаған салықпен толықтыруға болады. Осылайша автопаркты жаңартып, қалалардағы экологияны жақсарта алар едік, - дейді сарапшы.
Ал Қазақстан автобизнес қауымдастығы мемлекет басшысы қазақстандықтардың сұранысын қанағаттандыру үшін ғана емес, сонымен қатар жергілікті көлік нарығын жақсартып, кейінгі кездері қалаларды сөзбе-сөз басып кеткен шетелдік нөмірлі көліктердің барлығын көлеңкеден шығару туралы шешім қабылдады деп санайды.
Көлік нарығын ақтау, импортты заңдастыру және шет мемлекеттерде тіркелген автокөліктермен айналысу – өте дұрыс және дер кезінде қолға алынған шара. Өйткені, өкінішке қарай, қылмыстық, ипотекалық көліктерді, техникалық регламенттерге сәйкес келмейтін автокөліктерді тіркеуге жаппай әрекеттер жасалып жатыр. Осының кесірінен азаматтарымыз зардап шегіп, көбі алданып, материалдық шығынға ұшырады. Тұтынушы заңмен қорғалмаған, - деп түсіндірді АҚАБ баспасөз қызметі.
Қазір сарапшылар да осыдан екі жыл бұрын елде қалыптасқан жағдаймен параллель жүргізіп жатыр. Сол кезде шетелде тіркелген көліктер де көлік иелеріне автоны уақытша тіркеуге рұқсат беріп, "тазартуға" тырысты. Оның бірыңғай мөлшерлемесі өте аз болды және жаңа автокөлік құнының 5% -нан аспады.
