Алматы маңында қар барыстары мекендей бастады - зоолог
Сурет: Алексей Грачевтің жеке мұрағатынан
Мамандар қазір Алматыдан 30 шақырым радиуста 23 барыс мекендейтінін, оның бесеуі тікелей қалада орналасқанын айтады. Атап айтқанда, екі үлкен ауданның жанында - Бостандық және Медеу. Жалпы, Іле Алатауының тауларында ғалымдар барыстың 40 даралығын санаған.
Алексей Грачевтің айтуынша, Алматының таулы төңірегі көп жағдайда тамаша тіршілік ету ортасы болып табылады, бірақ антропогендік әсерлер мен қаланың қарқынды дамып келе жатқан инфрақұрылымы барыстың өмір сүруіне кері әсерін тигізуде. Бұл жыртқыштар жету қиын және қолайсыз мекендеу орындарын пайдалануға мәжбүр.
Қар барысы жойылып кету қаупінде тұр және Халықаралық табиғатты қорғау одағының Қызыл кітабына, сондай-ақ оның таралу аймағының барлық 12 елінің ұлттық Қызыл кітаптарына енгізілген. Қазіргі уақытта барыстың барлық негізгі мекендейтін жерлері қорықтар мен ұлттық парктермен қорғалған деп айтуға болады - саны 10-нан асады. Олар батыс, солтүстік Тянь-Шань, Жоңғар Алатауы тауларында орналасқан. сондай-ақ Алтайдың қазақ бөлігінде. Алексей Грачев, барысты бақылау орталығының маманы
Ғалымдар қазір камералық қақпақтардың сирек кездесетін жануарларды күзетуге көмектесетінін айтады. Олар әлі күнге дейін табиғаттағы жабайы мысықтарды зерттеу мен бақылаудың ең перспективалы әдісі болып табылады. Айта кетерлігі, құрылғылардың көмегімен барыстарды күндіз ғана емес, түнде де бақылайды.
Грачевтің сөзінше, қар барыстары жыртқыш болғанымен, әлі де көп жағдайда бейбіт жануарлар болып табылады және агрессияны сирек көрсетеді. Мамандар мұндай мінез-құлықты соңғы кездері қала шекарасының жыл сайын кеңейіп, соған сәйкес олармен адамның қарым-қатынасының жақындай түсуімен, барыстардың адамдарды бірте-бірте жау ретінде қабылдауын тоқтатуымен байланыстырды.
Болашақта байқалған теріс динамика қар барыстың бастапқы орындарынан толық жойылып кетуіне әкелуі мүмкін. Мұндай келеңсіз құбылыстың негізгі себебі – демалыс орындарының салынуымен, әртүрлі инфрақұрылымның болуымен және туристердің реттелмейтін, стихиялық ағынымен жүретін шамадан тыс рекреациялық жүктеме нәтижесіндегі алаңдаушылық факторы. Алматы маңындағы таулы аймақтарды одан әрі дамыту жағдайды одан әрі қиындатып, жабайы жануарлардың мекендеу ортасына ғана емес, тұтастай алғанда бүкіл экожүйеге теріс әсер ететін салдарға әкеп соғатыны анық. Зоолог Алексей Грачев
Тау экожүйесін және жабайы мысықтардың популяциясын сақтау үшін ғалымдар таулардағы туристер ағынын бақылауды бастауды ұсынып отыр. Әсіресе қар барыстарының көбею кезеңінде, әдетте, бұл жануарларда қаңтардан сәуірге дейін болады.
Ғалымдар 20 ғасырдың ортасынан бастап Қазақстандағы барыстардың саны айтарлықтай азая бастағанын, ал 1980 жылдарға қарай олардың саны 200-ге дейін азайғанын айтады. Қазір елде шамамен 140-180 қар жыртқышы мекендейді.
