Мыңдаған алматылық өзін банкрот деп таныды
Сурет: pixabay
Заң 2023 жылдың наурызынан бастап күшіне енді. Оның мақсаты-адамдардың қарыз жүктемесі мен әлеуметтік шиеленісті азайту, қарыз төлемдерін ынталандыру.
"Бүгін біз банктердің, микроқаржы ұйымдарының, коллекторлық агенттіктердің және қарыздың басқа да түрлері бойынша мерзімі өткен берешегі бар және жеке кәсіпкер ретінде тіркелмеген ҚР азаматтарының төлем қабілетсіздігіне байланысты туындаған қатынастарды реттеуді көздейтін "Қазақстан Республикасы азаматтарының төлем қабілеттілігін және банкроттығын қалпына келтіру туралы" қолданыстағы Заңды талқылап жатырмыз", – деді Будугулов.
Спикер соттан тыс банкроттық рәсімін қолдану тәртібі туралы айтты.
"Соттан тыс банкроттықты Мемлекеттік кірістер органдары қарайды. Электрондық үкімет порталы, e-salyq azamat мобильдік қосымшасы арқылы кредиторлар тізбесін, берешек сомасын, сондай – ақ банкпен немесе микроқаржы ұйымдарымен борышты реттеу туралы құжаттарды қоса бере отырып, өтініш беру жолымен іске асырылады", - деп нақтылады ол.
Содан кейін борышкердің кіріс критерийлеріне сәйкестігі үшін автоматты түрде салыстыру жүргізіледі.
Бүгінгі таңда заң күшіне енген сәттен бастап Алматы бойынша келіп түскен өтініштер саны 8100, оның ішінде 1727 – ағымдағы жылдың басынан бастап;
- банкрот деп танылды және 1134 Азамат бойынша 6,6 млрд теңге сомасына рәсім аяқталды, ағымдағы жылдың басынан бастап 3 млрд теңге сомасына 370 банкрот;
- 5980 (ағымдағы жылдың басынан бастап 1046) өтініш бойынша азаматтар рәсімді қолданудан бас тарту туралы хабарлама алды;
- Қаржылық мониторингті одан әрі жүргізу үшін 676 өтініш қабылданды.
Банкроттықты рәсімдеу процесінде кездесетін негізгі проблемалар:
- несие берушімен қарызды өтеу туралы құжатты қолдану міндеттемесі - көптеген азаматтарда аталмыш құжат жоқ
- азаматтың өтініш берген кезде кредиторлар алдындағы борыштың нақты сомасын, сондай-ақ кредитордың атауын білмеуі;
- соттан тыс банкроттық рәсімін қолдануға болатын қаржы ұйымдарының тізімінде кредитордың болмауы;
- елеусіз ақшалай сомалардың түсуіне немесе кредитордың қарызды біржақты тәртіппен қайта құрылымдауын жүргізуге байланысты 12 ай ішінде төлемнің болмауы;
- екі кредиттік бюроның деректер базасында бар мәліметтердің бірегейлігі;
– соттан тыс банкроттық рәсімін қолдану кезеңінде борышты реттеуді жүргізу.
Спикер атап өткендей, сот банкроттығы – банкроттықтың екінші рәсімі.
Сот банкроттығының мақсаты борышкердің мүлкі есебінен кредиторлардың талаптарын барынша қанағаттандыру болып табылады.
Сот банкроттығы процесінде несие беруші тек кепіл мүлкін алуға құқылы.
Осы рәсімді қолдану барысында борышкерге тыйым салынады:
- мүлікті иеліктен шығару немесе жаңа міндеттемелер қабылдау бойынша мәмілелер жасау (қарыздар алу, кепілдіктер мен кепілгерліктер беру);
- шетелге шығу.
Сот банкроттығы рәсімін жүзеге асыруды қаржы басқарушылары (заңды тұлғалар мен ЖК банкроттық рәсімін жүзеге асыратын әкімшілер; кәсіби бухгалтерлер; заң консультанттары; аудиторлар) жүргізеді. Қаржы басқарушыларының қызметтері ақылы, қызметтерге ақы төлеу борышкердің мүлкі есебінен жүргізіледі (айына 1 ЕТЖ, 2024 жылы-85 мың теңге).
Бүгінгі таңда 27 алматылық бойынша сот банкроттығы рәсімі қолданылды (ағымдағы жылдың басынан бастап 15); жеті азамат бойынша сот банкроттығы рәсімі аяқталды (ағымдағы жылдың басынан бастап екі).
Төлем қабілеттілігін қалай қалпына келтіруге болады
Төлем қабілеттілігін қалпына келтіру тұрақты табыс болған жағдайда қарызды төлеуге бес жылға дейін бөліп төлеу мүмкіндігін көздейді.
Борышкер үшін жалғыз шарт – қарыз мөлшері қарыз алушыға тиесілі мүліктің құнынан аспауы керек.
"Бұл процедураның артықшылығы-одан кейін жеке тұлға "банкрот" мәртебесіне ие болмайды, сондықтан оған банкрот үшін көзделген салдарлар қолданылмайды, сондай – ақ шетелге шығуға тыйым салу түріндегі шектеулер жоқ", - деп түсіндірді ол.
Сот банкроттығы және төлем қабілеттілігін қалпына келтіру рәсімін қаржы басқарушысы сот арқылы жүзеге асырылады.
Борышкер төлем қабілеттілігін қалпына келтіру немесе сот банкроттығын қолдану рәсімін қолдану туралы өтінішті тұрғылықты жері бойынша сотқа жазбаша түрде немесе электрондық құжат нысанында береді.
Банкроттық рәсімдерін қолданған жеке тұлғалар қандай зардаптарға тап болады:
- бес жыл ішінде қарыздар мен кредиттер алуды шектеу (ломбардтардан микрокредиттер алудан басқа);
- қайта банкроттық жеті жылдан кейін ғана мүмкін болады;
- банкроттықтан кейін үш жыл ішінде банкроттың қаржылық жағдайына мониторинг жүргізіледі.
"Соттан тыс немесе сот банкроттығы рәсімдері қолданылғанға дейін үш жыл ішінде мүлікті жасыру немесе жою кезінде және егер қасақана банкроттық фактілері болса, онда банкроттық рәсімі аяқталады. Бірақ рәсімді тоқтату борышкердің кредиторлар алдындағы міндеттемелерін аяқтауға әкеп соқпайды", - деп қорытындылады Айдос Будугулов.
