Қазақстандағы орыс тілінің ерекшелігі неде
Сурет: Zakon.kz
Атаулы күнді Біріккен Ұлттар Ұйымы 2010 жылы бекіткен. Ол күнтізбеде көптілділік пен мәдени әртүрлілікті қолдау және дамыту бағдарламасы аясында БҰҰ-ның басқа ресми тілдерінің мерекелерімен қатар пайда болды.
6 маусымда Астанада және республиканың басқа да қалаларында осымен бесінші жыл "Пушкиндер Қазақстанда серуендейді" акциясы өтуде. Биыл аталған шара 3 маусымнан басталды. Әйгілі ақынның маскасын киген еріктілер өтіп бара жатқан адамдарға жақындап, алдымен беттеріндегі маскада кім бейнеленгенін атауды, содан кейін Пушкиннің өлеңдерін оқуды немесе өздері оның әйгілі шығармаларының басын бастап, жалғастыруды ұсынады.
Одан бөлек, елімізде "Қазақстандық пушкиниада" халықаралық шығармашылық фестивалі өтуде. Онда оқырмандар сайысы, интеллектуалды ойындар, тіпті, ұлы ақынның шығармалары бойынша поэтикалық баттл ұйымдастырылады.
Тілде диалектілер жоқ
Мереке қарсаңында филологтар Қазақстандағы орыс тілінің ерекшеліктері туралы айтып берді.
Филология ғылымдарының кандидаты Анна Бузелоның айтуынша, республикада тілді қолдану кезінде әдеби нормаға сүйенеді. Ресейде диалектілік нұсқалар алуан түрде ұсынылған. Ал Қазақстандағы орыс тілінің нұсқасы керісінше, тазалығымен ерекшеленеді.
"Кез келген диалект белгілі бір жергілікті жерге байланысты. Ал Қазақстандағы орыс тілі көбіне біртекті болып табылады және диалектілік құбылыстар байқалмайды", – деп түсіндірді маман.
Бұл ерекшелік кеңес заманында қалыптасқан болуы мүмкін. КСРО-да тың жерлерді белсенді түрде дамытты, Қарағандыда көмір өндіру кешені жұмыс істеді. Қазақстанға Одақтың түкпір-түкпірінен үздік мамандар шақырылды. Келген адамдар басында өздерінің ерекшеліктерімен сөйлесуді жалғастырды, бірақ уақыт өте келе ассимиляция болып, тілдің әртүрлі нұсқалары біреуіне тоғысты.
"Кейбір ғалымдар Қазақстанда "о" дыбысын екпінді айту кең таралған деп санайды, бірақ ол вологодтықтан өзгешеленеді және қазақ тілінің ерекшеліктерімен байланысты. Мысалы, қазақ тіліндегі "арман" – мечта, "орман" – лес. Мені түсіну үшін орманды алқапты "орман" деп айтамын, орыс тілінің ережелеріне сәйкес бірінші дыбысты "а"-ға алмастырмаймын", – дейді Анна Бузело.
Қазақстанда орыс тілінің диалектілік ерекшеліктері жоқ екенімен филология ғылымдарының докторы Айгүл Ысмағұлова да келіседі. Оның айтуынша, республикада тұрғындардың 90%-ы орыс тілінде сөйлей алады.
"Қазақстанда адамдар орыс тілінде акцентсіз сөйлейді. Ал мәселен, Өзбекстан мен Қырғызстанда олай емес. Бұл елдерде орыс тілінде жергілікті акцентпен сөйлесу норма деп танылады", – дейді маман.
