Ең алдымен, әрбір қазақстандық банктің клиенттің төлем қабілеттілігін тексерудің өте мұқият жүйесі бар екенін атап өтеміз. Сонымен қатар, қаржы ұйымдары ешқашан бас тартудың себебін көрсетпейді, тек қысқаша хабарламалармен шектеледі: "Кешіріңіз, сізге несие беруден бас тартылды".
Алматыдағы банктердің бірінің қызметкері анонимді түрде хабарлағандай, клиенттер де көп жағдайда неліктен бас тартқанын білуге ұмтылмайды, бірақ оң шешім үмітімен басқа банктерге барады.
Дегенмен, несиені мақұлдауға жанама немесе тікелей әсер ететін бірнеше жалпы шарттар бар.
Бірінші санат - заңды негіздер
Олар несиеден бас тартады, егер:
- сіз 18 жасқа толмаған болсаңыз (бұл несиені рәсімдеудің ең төменгі жасы);
- сіз белсенді емес салық төлеушісіз (қосымша ақпарат алу үшін өз ауданыңыз бойынша МКК-ға хабарласуыңыз керек;
- банктік қарыздардан ерікті түрде бас тартуға қол қойсаңыз;
- сізде осы немесе басқа банкте мерзімі өткен берешек бар;
- сіз Қазақстан Республикасының резиденті емессіз.
Екінші санат – объективті себептер
Нашар несие тарихы. Бұл банк тексеретін бірінші нәрсе. Несие тарихында адамның қанша қарыз алғаны, қанша төлегені, кешіктіру, қайта құрылымдау, қайта қаржыландыру және т.б.деректер көрсетіледі. Несие тарихын бұрмалау мүмкін емес, деп атап өтті анонимді сұхбаттасушы.
Тұрақсыз табыс. Көбінесе өзін-өзі жұмыспен қамтығандар мен "жеке кәсіпкерлерге" несие беруден бас тартылады, өйткені олардың табысы әрдайым тұрақты бола бермейді. Біздің кеңесшіміз мұндай азаматтарға 4-6 айдан кейін банкке жүгінуге кеңес береді. Содан кейін несие дерлік мақұлданады.
Жоғары қарыз жүктемесі. Мұнда банктер мен МҚҰ алдындағы барлық міндеттемелердің сомасы ескеріледі. Сонымен қатар, банк тұрақты "несиелік емес есептен шығаруды" қарастырады: алимент, тұрғын үйді жалға алу, оқу ақысы, қарыздар және т.б.
Жұмыстың жиі өзгеруі және соттылығы. Егер азамат өткен жылы бірнеше рет жұмыс орнын ауыстырса, ол әрдайым "жоғары тәуекелді" қарыз алушыға айналады. Сотта кем дегенде бір рет кінәлі деп танылған адамдарға да қатысты. Бұл несие берілмейді дегенді білдірмейді, бірақ бас тарту ықтималдығы жоғары.
Жеткіліксіз табыс. Көбінесе болжамды несие мөлшері барлық міндеттемелерді шегергендегі кіріс мөлшерінен асып түседі. Көбінесе банктер мұндай жағдайларда несиелерден бас тартады.
Ақырында, несие беруден бас тартудың ең көп тараған себептерінің бірі-қарыз алушы туралы дұрыс емес ақпарат. Егер адам әдейі немесе кездейсоқ банкке өзі туралы жалған ақпарат берсе, сіз несие туралы ұмыта аласыз.
Егер банк несие бермесе не істеу керек?
Ең алдымен ақшаға деген көзқарасыңызды өзгерту керек:
- барлық қарыздарды төлеңіз;
- несиелерді аз мөлшерден жабу;
- бірнеше несиені бір төмен мөлшерлемемен қайта қаржыландырыңыз;
- жалақы клиенті болу;
- банкке табыстың барлық түрлерін (қосымша жұмыс, жалдау ақысы және т. б.) қоса алғанда, құжаттардың барынша толық пакетін ұсыну.
Сондай-ақ, біз 2024 жылғы 1 қыркүйектен бастап Қазақстанда қарыз немесе микрокредит алу үшін жұбайының келісімі қажет екенін хабарладық.