Депутат Мұрат Қадырбек атап өткендей, құжат Қазақстан Республикасы Парламенті депутаттарының бастамасымен Мемлекет басшысының 2025 жылғы 1 сәуірдегі тапсырмасын іске асыру аясында әзірленген.
"Заңның негізгі мақсаты – Қазақстан Республикасы Конституциясының отыз жылдығына байланысты қылмыстық-құқықтық сипаттағы бір реттік ізгілікті әрекетті жүзеге асыру. Заң азаматтар мен мемлекеттің қауіпсіздігіне елеулі қатер төндірмейтін қылмыс жасаған адамдарды қылмыстық жауаптылықтан немесе негізгі жазадан босатуға және сотталғандардың, оның ішінде пробациялық бақылауда тұрғандардың жазасының өтелмеген бөлігін қысқартуға бағытталған", – деп толықтырды ол.
Алдын ала болжам бойынша, рақымшылық 15,1 мыңнан астам сотталғанға қолданылады, оның ішінде: 4,1 мыңы қылмыстық жауапкершіліктен және жазадан босатылады, ал 11 мың сотталған адамның негізгі жазасының мерзімі мен мөлшері қысқартылады.
Мына адамдар қылмыстық жауаптылықтан немесе негізгі жазадан босатылуға жатады:
- қылмыстық құқық бұзушылықтар және (немесе) онша ауыр емес қылмыстар жасаған адамдар және адамдар;
- зиян келтіруге әкеп соқпаған орташа ауырлықтағы қылмыстар жасаған не оның орнын толық өтеген немесе азаматтық талап қойылмаған адамдар;
- залалдың немесе азаматтық талаптың болуына қарамастан орташа ауырлықтағы қылмыс жасаған әлеуметтік осал адамдар.
Заңда сондай-ақ ауырлығы орташа қылмыстар жасағаны үшін, мінез-құлқының теріс дәрежесі жоқ, жазасын өтеуге бір жылдан аспайтын сотталғандарды негізгі жазадан босату көзделген. Орташа ауырлықтағы қылмыстар жасаған басқа сотталғандар үшін негізгі жазаның өтелмеген немесе өтелмеген бөлігінің мерзімі екі есеге қысқартылады.
Ауыр және аса ауыр қылмыстар үшін сотталған адамдар үшін жазаның өтелмеген немесе өтелмеген бөлігінің мерзімдері немесе мөлшерлері қысқартылады:
- ауыр қылмыстар жасаған әлеуметтiк жағынан осал адамдарға үштен бiр, аса ауыр қылмыстар үшiн – төрттен бiр;
- ауыр қылмыстар жасағандарға залал толық өтелген жағдайда үштен бір, аса ауыр қылмыстар үшін – төрттен бір;
- ауыр қылмыстар жасаған басқа сотталғандар үшін – бестен бір, аса ауыр қылмыстар үшін – алтыдан бір;
- өте iрi мөлшерде сенiп тапсырылған мүлiктi иемденiп алғаны немесе жымқырғаны үшiн не залалды толық өтеген жағдайда аса iрi мөлшерде алаяқтық жасағаны үшін – бестен бір;
- Заңның 5-бабында белгiленген рақымшылық актiсiн орындау кезеңiнде жазасын өтеуге бiр жылдан аспайтын уақыт қалған, мiнез-құлқының жағымсыз дәрежесi жоқ адамдарға негiзгi жазаның өтелмеген бөлiгi мөлшерiнде тағайындалады.
2025 жылдың 18 маусымында Ішкі істер министрі Ержан Сәденов Бишімбаевтың ағасы Бақытжан Байжановтың мерзімінен бұрын босатылу мүмкіндігіне қатысты пікір білдірді.