Жаңа Салық кодексінің жобасына сәйкес, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап салық органдары заңды тұлғаның бірінші басшысына (оны алмастыратын тұлғаға) және құрылтайшысына, заңды тұлғаның құрылымдық бөлімшесіне, жеке кәсіпкерге және жеке практикамен айналысатын тұлғаға қатысты шығуға уақытша шектеу туралы қаулы шығара алады.
Бұл құқық Салық кодексі жобасының 17-тарауында "салықтар мен бюджетке төленетін төлемдерді төлеу бойынша салық міндеттемесін мәжбүрлеп орындау" көрсетілген.
171-бапта шығуға уақытша шектеу салық төлеуші (салық агенті) салық берешегінің шекті мөлшеріне тең немесе одан асатын сомада салық берешегін туындаған күннен бастап үш айдан астам мерзімде өтемеген кезде қолданылады делінген.
Бір қызығы, жобада салық берешегінің нақты мөлшері шығуға тыйым салуға себеп болуы мүмкін екендігі көрсетілмеген. Бүгінгі таңда Қазақстанда қолданыстағы Салық кодексіне сәйкес берешек шегі 6 АЕК (2024 жылы 6 АЕК = 22 152 теңге) мөлшерінде белгіленген.
Сондай-ақ, мақалада "Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығуы уақытша шектелген, құжатпен расталған адамдарды емдеу қажет болған кезде" шығуға уақытша шектеу белгілі бір мерзімге тоқтатыла тұруы мүмкін екендігі түсіндіріледі.
Шығуға уақытша шектеуді алып тастауды салық органы қаулы шығару жолымен
- салық берешегін өтеу;
- салық міндеттемесі тоқтату.
Бұл ретте шығуға уақытша шектеу туралы, шығуға уақытша шектеуді тоқтата тұру туралы не шығуға уақытша шектеуді алып тастау туралы қаулылар орындау үшін салық органының ақпараттық жүйесі арқылы ҚР ҰҚК Шекара қызметіне жіберіледі. Бұл ретте шығуға уақытша шектеу туралы, шығуға уақытша шектеуді тоқтата тұру туралы және шығуға уақытша шектеуді алып тастау туралы қаулылар дереу орындалуға тиіс.
Сонымен қатар, бақылаушы органдар мұндай тыйым өте тиімді деп санайды.
"Бұл шектеу шарасы өте пәрменді болып табылады, өйткені ол борышкерге Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге шығу мүмкіндігін бұғаттайды. Көптеген жағдайларда мұндай тыйым борышкердің бизнесіне және оның контрагенттері алдындағы беделіне теріс әсер етуі мүмкін, осыған байланысты борышкер көбінесе өндіріп алушы алдындағы міндеттемелерін тезірек орындауға және қарызды төлеуге тырысады". Қарағанды облысының Әділет департаменті
Соңында Қазақстанда борышкерлердің екі тізілімі бар – біреуі шектелген борышкерлерге (мысалы, кредиттер немесе алименттер бойынша), ал екіншісі – ҚР-дағы атқарушылық іс жүргізу бойынша борышкерлерге қатысты. Сондықтан шығуға тыйым салуды осы екі тізілім бойынша тексеру қажет.
Көптеген саяхатшылар Қазақстаннан шығуға шектеуді алдын ала тексеру ұсынысын елемейді және кейде бұл туралы әуежайда ғана еске алады. Бұл жағдайда барлық ниетпен қарыздарды бір сәтте "жабу" нәтиже бермейді – әдетте бұл үш күнге дейін созылады. Демалыс үзілмеуі үшін әрқашан мәртебеңізді алдын-ала нақтылаған дұрыс, деп кеңес береді салық салушылар.
