ФРЖ-ның пайыздық мөлшерлемесі теңгеге қалай әсер етеді - Ұлттық Банктің экономикалық шолуы

Федеральдық резерв жүйесінің (ФРЖ) шешімдері Орталық Азия елдерінің валюталарының, соның ішінде теңгенің құнсыздануына әсер ететін айқындаушы факторлардың біріне айналуда. Бұл туралы материалмен Zakon.kz сайтынан таныса аласыздар.

Әлемдік жетекші орталық банктердің ақша-несие саясатындағы алшақтық соңғы жылдары айқын бола түсуде.  ФРЖ пайыздық мөлшерлемелерінің агрессивті өсімі долларды нығайтты, бұл дамушы нарықтарда капиталдың сыртқа ағылуын және валютаның құнсыздануына әкеліп соқты, делінген "Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің экономикалық шолуы" атты арнайы шығарылымда.

Мақалада соңғы деректер пайыздық мөлшерлемелердегі айырмашылық капиталды бөлуде басым рөл атқаратынын көрсететіні, бұл ретте валюталар, әсіресе Орталық Азияда АҚШ долларына қатысты айтарлықтай құнсыздану жүріп жатқаны айтылады. Құнсыздану үрдісі сыртқы борышқа қызмет көрсету құнын ұлғайтып, инфляцияға ықпал ете отырып, осы экономикалардағы ақша-кредит саясатын қиындатады. 2019 жылдан бастап 2024 жыл аралығында айырбастау бағамдарына пайыздық мөлшерлемелердегі айырмашылықтың әсері ФРЖ-ның пайыздық мөлшерлемесі мен АҚШ долларына (USD) қатысты әртүрлі валюталар арасындағы бірнеше негізгі динамиканы анықтайды.

"ФРЖ мөлшерлемесі әлемдік валюта нарықтарына ықпал етуде маңызды рөл атқарады, себебі АҚШ-та пайыздық мөлшерлемелердің өзгеруі капитал ағыны мен инвесторлардың әрекетіне әсер етуі мүмкін. Атап айтқанда, Қазақстанның теңгесі (KZT), қырғыз сомы (KGS) және өзбекстан сомы (UZS) үшін айырбастау бағамдары ФРЖ мөлшерлемесінің өзгеруіне тәуелді сияқты. ФРЖ мөлшерлемесі өсу кезеңдері әдетте неғұрлым күшті АҚШ долларымен байланысты, бұл осы валюталардың құнсыздануына әкеледі, себебі АҚШ-тың неғұрлым жоғары пайыздық мөлшерлемелері долларлық активтерге инвестициялық ағындарды тартады. Керісінше, ФРЖ мөлшерлемесі төмен болғанда, бұл валюталар ішкі экономикалық жағдайларға байланысты АҚШ долларына қатысты салыстырмалы тұрақтылықты немесе өсімді көрсетуі мүмкін". Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі

Тұтастай алғанда, бұл деректер ФҚЖ-ның пайыздық мөлшерлемелер бойынша шешімдері талданатын кезең ішінде осы валюталардың АҚШ долларына қатысты айырбастау бағамдарының динамикасы қалыптасуында маңызды фактор болып табылатынын білдіреді.

Шолуда 2022 жылдан бастап ФРЖ мөлшерлемелерін 5,5%-ға дейін агрессивті көтеру инфляцияны тежеуге бағытталғаны да нақтыланады. ЕОБ ақша-кредит саясатын қатаңдатуда мұқият болды, ал Жапония банкі жақында ғана ішкі инфляцияның өсуіне жауап ретінде өте төмен мөлшерлеме саясатынан бас тартты.

Сонымен қатар, Қытай халық банкі жылжымайтын мүлік секторындағы проблемалар мен ішкі сұраныстың әлсіздігі аясында қытай экономикасының баяулауын ынталандыру мақсатында мөлшерлемелерді төмендету мен өтімділікті қолдауды енгізе отырып, басқаша тәсіл қабылдады.

Англия Банкі тұрақты инфляциялық қысымға тап болып, мөлшерлемені біршама көтерді, дегенмен оның мөлшерлемелерінің траекториясы ФРЖ траекториясына ECB-ге қарағанда біршама жақын болды. Жақында ФРЖ, Англия банкі және ЕОБ мөлшерлемелерді төмендете бастаған кезде – әр түрлі қарқынмен болса да – Жапония банкі саясатты қатайтуда, Қытай халық банкі аккомодацияны жалғастыруда, жаһандық капиталды бөлуде жаңа қиындықтар туындауда.

"2019 жылдан 2025 жылға дейінгі пайыздық мөлшерлемелердегі бұл алшақтық әртүрлі аймақтық экономикалық басымдықтарға негізделген әртүрлі саясаттардан туындаған мәселелерді көрсетеді. Бұл дамушы нарықтардағы капиталдың кетуіне және валютаның АҚШ долларына қатысты құнсыздануына әкеліп соқтырды, бұл оларды экономикалық басқаруды қиындатты". Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі

Айта кетсек, шілдедегі отырысында ФРЖ пайыздық мөлшерлемені алдыңғы 4,25-4,5% деңгейінде сақтап қалды, осылайша бұл мөлшерлеме бесінші рет қатарынан еш өзгеріссіз жоғары күйінде қалуда.

Бұған дейін теңгенің әлісреуіне байланысты Ұлттық банк валюталық интервенцияларды жүзеге асыруды бастағаны хабарланған.