Мәжіліс үш жылдық бюджет жобасына түзетулерді қабылдады
Фото: Zakon.kz
Премьер-Министрдің орынбасары – Ұлттық экономика министрі Нұрлан Байбазаров атап өткендей, жыл басынан бері 2024 жылға арналған макроиндикаторлар болжамын қалыптастырудың бастапқы параметрлері ел экономикасының ағымдағы дамуына сәйкес келеді.
"Ағымдағы жылдың 10 айының қорытындысы бойынша мұнайдың орташа бағасы барреліне $80,5 деңгейінде болды, орташа жылдық бағам бір доллар үшін 461,4 теңге болды деңгей: мұнай бағасы барреліне 80 доллар, есеп айырысу курсы – долларға 460 теңге. Инфляция 6-8% аралығында сақталды. Осылайша, 2024-2028 жылдарға арналған бекітілген болжам аясында 2024 жылға арналған макроиндикаторлардың параметрлері сақталады", — деп түсіндірді министр.
Сонымен бірге, оның айтуынша, республикалық бюджеттің кірісі 14,1 трлн теңгеге бағаланып отыр, бұл бекітілген жоспардан 2 трлн теңгеге төмен.
"Кіріс болжамының төмендеуі "Теңізшевройл" ЖШС-да болашақ кеңейту жобасын іске қосуды 2025 жылға ауыстыруға байланысты мұнай өндірудің 5,1 млн тоннаға төмендеуіне, ағымдағы жылы ҚҚС қайтару сомасының ұлғаюына, сыртқы сауда айналымы, ағымдағы жылдың 9 айындағы нақты есеп айырысу түсімдерін нақтылау. Негізгі төмендеу КТС, ҚҚС және мұнайға экспорттық кеден бажында. Бұл салықтар бюджетке түсетін салық түсімдерінің ең көп бөлігін алады: ҚҚС үлесі 45,9%, КТС 29% және мұнайға экспорттық кедендік баж салығы 10,8%", — деп қосты ҰЭМ басшысы.
КТС бекітілген жоспардан 1,1 трлн теңгеге төмендейді деп болжанып отыр. Бұған металдардың жекелеген түрлеріне бағаның төмендеуі, жекелеген ірі кәсіпорындарда тау-кен өндіру және өндіру көлемінің қысқаруы, өткен жылы ағымдағы жылдың төлемдерін алдын ала төлеу әсер етті.
ҚҚС бойынша бюджеттен ҚҚС қайтарудың 595 млрд теңгеге ұлғаюына, импорт көлемінің 8,3%-ға төмендеуіне және нақты түсімдер бойынша есептеулерді нақтылауға байланысты бекітілген жоспарға қарағанда түсімдер 1,5 трлн теңгеге азаюы болжануда. ағымдағы жылдың тоғыз айына.
Мұнай өндірудің 95,4-тен 90,3 миллион тоннаға дейін төмендеуіне байланысты мұнайға экспорттық кедендік баж салығы 266 миллиард теңгеге төмендейді деп күтілуде.
"Бюджет тепе-теңдігін қамтамасыз ету және өңірлік өсу деңгейін ұстап тұру үшін Ұлттық қордан 2 триллион теңге көлемінде қосымша нысаналы трансферт тарту ескерілді. Осыны ескере отырып, Ұлттық қордың таза валюталық активтері 2024 жылы 58,2 млрд долларды құрайды деп болжануда. Шығындар мен тапшылықтардың нақтыланған көлемдерінде өткен жылғы бюджет қалдықтары 61 млрд теңге сомасында ескерілген. Мәселен, 2024 жылға республикалық бюджет шығыстары 24 трлн теңге көлемінде жоспарланған. Бюджет тапшылығы 3,6 трлн теңгені немесе жалпы ішкі өнімнің 2,7 пайызын құрайды. 2024 жылы шикізаттық емес тапшылық деңгейі ЖІӨ-нің 7,8 пайызын құрайды деп болжануда", — деп қорытындылады Ұлттық экономика министрі.
Қаржы министрі Мәди Тәкиев салық түсімдерін 3,1 триллион теңгеге қысқарту және салықтық емес түсімдерді 1,1 триллион теңгеге арттыру арқылы республикалық бюджеттің кірістері (трансферттерді есепке алмағанда) 2 триллион теңгеге қысқарғанын қосты.
"Экономикалық өсімнің төмендеу тәуекелдері жағдайында өңірлік өсім деңгейін ұстап тұру үшін Ұлттық қордан берілетін нысаналы трансферт 2 трлн теңгеге ұлғайтылды, әлеуметтік-экономикалық даму болжамы бойынша 5,3% деңгейінде бағаланды.Нақтырақ айтсақ, биыл ол 4,1 пайыз деңгейінде болды. Сондай-ақ ағымдағы жылы республикалық бюджеттің кезек күттірмейтін шығыстарын қаржыландыруды қамтамасыз етсін. Депутаттардың ұсыныстарын ескере отырып, 150 млрд теңге көлемінде үкіметтің қарызына қызмет көрсетуге қаражатты қайта бөлу жоспарлануда", — деп түсіндірді ол.
Мәжілістің тиісті комитетінің қорытындысында Ұлттық қордан берілетін нысаналы трансферт 3,6 триллион теңгені құрайтыны (қосымша 2 триллион теңге тартылған) көрсетілген.
"Қаржы өңірлік өсу деңгейін ұстап тұруға және ЖІӨ өсу қарқынының төмендеуі тәуекелдері жағдайында әлеуметтік маңызы бар және стратегиялық маңызды инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландыруға бағытталатын болады. Жоғарыда айтылғандардың негізінде Қаржы және бюджет комитеті "2024-2026 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы" Қазақстан Республикасының Заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасын қабылдап, Сенаттың қарауына жіберуді ұсынады. Қазақстан Республикасы Парламентінің", — деді депутат Татьяна Савельева.
21 қарашада Сенат депутаттары Ұлттық қордан 2025-2027 жылдарға арналған кепілдендірілген трансферт туралы заңды мақұлдады. Құжатты мемлекет басшысына қол қоюға жіберді.
