Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексінің жобасы: үкімет қандай ымыраға келді

2025 жылғы 9 сәуірде Мәжілістің жалпы отырысында ҚР Премьер-Министрінің орынбасары – Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин экономика салаларына қосылған құн салығы бойынша жаңа мөлшерлемелерді таныстырды, деп хабарлайды Zakon.kz тілшісі.

Бүгін Мәжілісте Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексінің жобасы бірінші оқылымда талқылануда. Негізгі жаңалықтарды Ұлттық экономика министрлігінің басшысы Серік Жұманғарин таныстырды. Ол құжат өткен жылдың қыркүйек айынан бері қаралып жатқанын еске салды. Биыл оған тұжырымдамалық түзетулер енгізілді.

"Біріншіден, ҚҚС 16% болады. Екіншіден, ҚҚС шегі. ҚҚС шегі 40 миллион теңге болып белгіленеді. Бұл біз қол жеткізген ымыраға келудің нәтижесі. Бірақ осының аясында біз 160 мың жаңа салық төлеушіні жоғалтып жатырмыз және 400 миллиард қосымша кірістен айырылып жатырмыз. Сонымен, біздің үкімет пен жеке кәсіпкерлеріміз осындай ымыраға келуге дайын екенін түсінеді. Кәсіпкерлер енді күрделі процесс болады", – деді ол.

Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік өнімдері, кітап басып шығару, археология ҚҚС-тан босатылды. Денсаулық сақтауда үкімет ҚҚС-тан босатылған дәрілік заттардың әлеуметтік тізімін анықтайды. Қосымша құн салығы тек ақылы медициналық қызметтерге ғана салынатын болады. ҚҚС мөлшерлемесі 10% болады. Әлеуметтік саладағы КТС 2026 жылдан бастап 5%, 2027 жылдан бастап 10% құрайды.

"Банктік операцияларға ҚҚС салынады. Олардың бағасының өсуіне жол бермеу үшін Бәсекелестікті қорғау агенттігі үкіметпен бірлесіп, ағымдағы бағалардың негізділігіне талдау жүргізеді. Арнайы салық режимінде рұқсат етуші емес, тыйым салу тізімі енгізіледі. Тыйым салынбағанның барлығына рұқсат етіледі. Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге келсек, біз бәрін сол күйінде қалдырамыз. Яғни, минус 70% жәрдемақы қалады. Өңдеу өнеркәсібіне 20% КТС мөлшерлемесі бойынша салық салынады", – деп қосты Серік Жұманғарин.

Құжатта салықтар, төлемдер мен алымдар саны да қысқарады: 12 салықтың орнына 11 салық болады.

10 алымнан екі алым алып тастау ұсынылды:

• жарнамалық төлемдер,
• лицензияларды пайдаланғаны үшін алымдар.

Сондай-ақ үш төлемді біріктіру ұсынылады: су ресурстарын пайдаланғаны үшін, орман пайдаланғаны үшін және жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін. Табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін төлемақы алынады.

"Алты алым түрін азайту ұсынылады. 34 ставка түрі алынып тасталады. Сондай-ақ мемлекеттік баждың 5 түрі алынып тасталады, олар бойынша мөлшерлемелер 51-ге төмендейді. Біз салық жеңілдіктерін оңтайландырудамыз. Салық декларациясына сәйкес 3,4 трлн теңгенің 453 нормасы жеңілдік ретінде танылған.Бүгінде 1,3 триллион теңгеден асатын 128 салық жеңілдіктерін жою ұсынылып отыр. Сонымен қатар, біз бұл мәселеде неғұрлым ашық жаңа жүйені құрудамыз. Салық жеңілдіктері түсінігін береміз. Біз жеңілдіктерді беру, ұзарту және азайту шарттарын белгілейміз. Олардың тиімділігі жыл сайын бақыланатын болады", – деді Серік Жұманғарин.

Тағы бір жаңалық – салық мөлшерлемелерін саралау: КТС базалық мөлшерлемесі 20% деңгейінде қалады, бірақ жекелеген секторлар үшін жоғарылатылған мөлшерлеме белгіленеді. Бұл банк және ойын секторы. Олар бойынша мөлшерлеме 25% болады. Бұл ретте қаржылық лизинг пен әлеуметтік салаға 10 пайыздық мөлшерлеме ұсынылса, ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер үшін бұл мөлшерлеме 3 пайыз деңгейінде сақталып отыр.

"Біз инвесторларды, оның ішінде геологиялық барлау жұмыстарына қосымша ынталандыруды қарастырдық. Құрылысқа, жабдықтар мен бағдарламалық қамтамасыз етуді сатып алуға, сондай-ақ оларды реконструкциялауға және жаңартуға 100% шегерімдерді ұсынамыз. Қолданыстағы келісім-шарттар шеңберінде немесе олардан тыс барлау жұмыстарына арналған шегерімдерді пайдалануға рұқсат беру жоспарлануда.Сондай-ақ кен орындарының рентабельділігі төмен жаңа бөліктерін игеру үшін 5 жылға дейінгі мерзімге пайдалы қазбаларды өндіру салығының нөлдік мөлшерлемесін енгізу ұсынылады. Қатты пайдалы қазбаларды өңдеуге салықтық жеңілдіктер енгізілуде. Жетілген мұнай кен орындары үшін жер қойнауын пайдалануға балама салық ұсынылып отыр", – деп түсіндірді Ұлттық экономика министрі.

Оның айтуынша, салық жеңілдіктерінен түскен үнем жер қойнауын пайдаланушыларда қалмайды. Дивиденд алуға тыйым салынған. Қаражат өндіріске және өңірді дамытуға – инфрақұрылымды жақсартуға, жергілікті кадрларды даярлауға және ғылыми зерттеулерді қолдауға инвестициялауға бағытталады.

Бұған дейін Серік Жұманғарин Қазақстанда "люкс салығы" қандай нысанда енгізілетіні туралы айтқан болатын.