Қаңтар оқиғасы: Алматы әуежайы желілік полиция бөлімінің экс-басшысы 6 жылға сотталды
Сурет: Zakon.kz
Сот үкімімен Талғат Талипов қаңтар оқиғалары кезінде билік пен лауазымдық өкілеттіктерін асыра пайдаланғаны үшін кінәлі деп танылды.
Сот Талғат Талиповқа 5 жыл мерзімге мемлекеттік қызметте белгілі бір лауазымдарды атқару құқығынан айыра отырып, орташа қауіпсіздік қылмыстық-атқару жүйесі мекемесінде ұстау, 6 жыл бас бостандығынан айыру түрінде жаза тағайындады.
Сондай-ақ ол полиция подполковнигі атағынан айырылды.
Бұдан бөлек, сот Талиповтан 61 260 теңге (20 АЕК) көлемінде іс жүргізу шығындарының сомасын және сараптама жүргізуге кеткен 841 теңге сомасында шығыстарды өндіріп алу туралы шешім қабылдады.
Соңғы сөзінде Талипов полицияның, жолаушылардың және әуежай қызметкерлерінің мүддесі үшін әрекет еткенін айтып, кінәсін мойындамады. Ол өзіне жүктелген барлық тапсырманы орындағанын айтты: ол құрбандыққа жол бермей, қару-жарақ пен құпия құжаттарды қорғағанын жеткізді.
Тіркелген іс материалдарына сәйкес, 2022 жылы 5 қаңтарда әкімдік ғимаратын басып алғаннан кейін, сондай-ақ Президент резиденциясы ғимаратын қоршаған шабуылдаушылар қару-жарақ пен оқ-дәрілерді иемдену үшін Алматы полиция департаментінің ғимаратын басып алмақшы болды. Қарулы адамдардың бір бөлігі әуежайға қарай бет алды.
Бұл ретте Талипов шабуылдаушыларға қатысты атыс қаруын қауырт жағдайда қолдануға, негізінен қорғану туралы бұйрық алғанын айтты.
Алайда, сот процестері кезінде "Камал" арнайы жоспары барына қарамастан, айыпталушы полицияның желілік бөлімшесінің жеке құрамына азаматтық киім киіп, алдында полицияның желілік кеңсесінің ғимаратында табысталған табельдік қарумен бірге әкімшілік ғимараттан кетуге және әуежайға қарай жылжуға бұйрық бергені айтылды. Нәтижесінде полицияның желілік бөлімінің ғимараты күзетсіз және қорғаусыз қалған.
Айыптау актісіне сәйкес, тура осы жағдайды жаппай тәртіпсіздікке қатысушылар пайдаланып кеткен. 5 қаңтарда кешке темір торды бұзып, тәртіпсіздікке қатысушылар ғимаратқа баса-көктеп кірген және 8 видео камераны сындырып, электронды түрдегі үш қылмыстық істі ұрлаған, атап айтқанда:
- жалпы құны 211 528 теңге болатын төрт соққыға қарсы бас киім;
- құны 78 648 теңге болатын оқ өткізбейтін каска;
- құны 1 645 330 теңге болатын алты оқ өтпейтін жилет;
- құны 8 000 теңге болатын "Fresh disk" ақпаратты кепілдендірілген жою бағдарламасы;
- жалпы сомасы 44 800 теңге болатын "Қазтокеннің" сегіз флеш-картасы.
Желілік полиция бөлімінің келтірілген материалдық шығынның жалпы сомасы 2 млн 168 мың теңгені құрады.
5 қаңтарда Талипов сағат 20:00-де әуежай терминалының орталық кіреберісіне келіп, жеке құрамға жаппай тәртіпсіздікке қатысушыларға атыс қаруы мен физикалық күш қолданбауға бұйрық берді.
Ол кезде Талиповтың қарамағында 45 қызметкер болған. Арсеналда 69 жауынгерлік қару, резеңке оқтар, сондай-ақ жарық пен көзден жас ағызатын гранаталар болды.
Айыптау актісінде айтылғандай, тәртіпсіздіктерге қатысушылар орталық кіреберіс есік арқылы әуежай ғимаратына кедергісіз кірген. Олар өздерімен бірге қару-жарақ, ұртоқпақ пен полиция киімдерін алып жүрген. Қорыққан жолаушылар асығыс Алматы әуежайы ғимаратынан өз бетімен қашып шыға бастайды.
Қылмыстық іс материалдарына сәйкес, Талиповтың әрекеттері салдарынан әуежай аумағында сауда нүктелері бар кәсіпкерлерге жалпы сомасы 414 млн теңгеден астам материалдық шығын келді. Бұл залал кейінірек мемлекеттік қаражаттан өтелді.
2022 жылы 5-12 қаңтар аралығында Air Astana, FlyArystan және Qazaq Air авиакомпанияларының қызметі күрт тоқтағаны белгілі. Сол күндері барлығы 462 ішкі және халықаралық рейстер тоқтатылды.
Нәтижесінде тасымалдаушыларға аса ірі мөлшерде зиян келтірілді: "Алматы халықаралық әуежайы" АҚ - 313 850 654 теңге, "Air Astana" АҚ – 6 179 226 879 теңге (мүліктік залал - 5 617 251 теңге, рейстерден түспей қалған табыс – 6 173 609 628 теңге), QAZAQ АҚ AIR - 260 000 000 теңге.
2022 жылдың қаңтар айының басында Қазақстанда сұйытылған газ бағасының екі есе өсуіне қарсы жаппай наразылықтар басталды. 2 қаңтарда Жаңаөзенде митингілер өтті, содан кейін оны Ақтау, Атырау және еліміздің басқа қалалары да қолдай кетті. Бейбіт митингілер жаппай тәртіпсіздіктерге ұласты. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев бүкіл республика бойынша төтенше жағдай жариялады, елімізде интернет жұмысын тоқтатты.
Әсіресе, Алматы қаласы қатты зардап шекті. 5 қаңтарда қарулы қарақшылар тобы қала орталығын талқандап, әкімдік ғимаратын және жақын маңдағы президенттік резиденцияны өртеп жіберді. Наразылық білдірушілер мен полиция арасында қақтығыстар басталды. Полиция ғимараттары, ҰҚК, басқа әскери және стратегиялық нысандар, сондай-ақ әуежай ғимараты да шабуылға ұшырады.
Супермаркеттер, бутиктер, мейрамханалар, қару-жарақ дүкендері, зергерлік дүкендер мен дәмханалар тоналды. Тоқаев ҰҚШҰ-дан көмек сұрады. Қазақстанға бітімгершілік контингенті келіп жетті. 7 қаңтарда Тоқаев тәртіп қалпына келтірілгенін жариялады.
Жаппай тәртіпсіздік салдарынан Шымкент, Тараз, Қызылорда, Семей, Талдықорған және Өскемен қалалары да зардап шекті.
