Қазақстанда крематорийлер мен колумбарийлерге санитариялық-эпидемиологиялық талаптар белгіленді

ҚР Денсаулық сақтау министрі 2025 жылғы 21 сәуірдегі бұйрықпен "зираттар мен жерлеу нысандарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына өзгерістер енгізді, деп хабарлайды Zakon.kz.

Атап айтқанда, ережелер жаңа ұғымдармен толықтырылды:

• колумбарий – қайтыс болған адамдарды кремациялаудан кейінгі күлі бар урналарды сақтау орны;
• колумбарий қуысы – жерлеу урнасы орнатылатын колумбарийдегі ұяшық;
• крематорий – қайтыс болған адамдарды кремациялауға (өртеуге) арналған пештермен жабдықталған технологиялық кешен. 

Сондай-ақ, ережелер крематорийлер мен колумбарийлерге қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейтін жаңа тараумен толықтырылды.

Сонымен,олумбарийлер мен қайтыс болған адамдардың күлі бар урналарды жерлеуге арналған қайғы қабырғаларын арнайы бөлінген жер учаскелеріне орналастырылады. 

Колумбарийлер мен қайғы қабырғаларын зираттар аумағынан тыс жерлерде тұрғын үйлерден, емдеу, балалар, білім беру, спорттық-сауықтыру, мәдени-ағарту мекемелерінің, бау-бақша серіктестіктерінің, коттедждік құрылыстардың, халықты әлеуметтік қамсыздандыру мекемелерінің аумақтарынан кемінде 50 м қашықтықта оқшауланған жер учаскелерінде орналастыруға жол беріледі. 

Кремациядан кейінгі қалдықтарды (күлді) урналарға жерлеуге колумбарийлерде және қабірлерде жүзеге асырылады.

Крематорийлер және колумбарийлер құрамында үй-жайлардың мынадай топтары көзделеді:

• тамбуры, вестибюлі, тоңазытқыш камерасы бар қайтыс болған адамдарды қабылдау үй-жайлары және қайтыс болған адамдарды кремациялауға дейін сақтауға арналған үй-жайлар;
• қайтыс болған адамдарды кремациялауға, кремация залы, кремацияланған қалдықтарды өңдеу үй-жайы, күлі бар урналар қоймасы, газ тазарту үй-жайы, жөндеу шеберханасы, инженерлік-техникалық қызмет үй-жайлары, санитариялық-техникалық үй-жайлары, демалыс және психологиялық тұрғыдан жеңілдену бөлмесі бар өңдеуге және сақтауға арналған үй-жайлар.
  

Крематорийлердегі кремациялық пештердің саны аза тұту рәсімдерінің санына, халықтың өлім-жітіміне байланысты анықталады. Крематорийдің өткізу қабілеті орташа есеппен бір кремациялауға бір сағат есебінен анықталады.

Крематорийдің салт-жоралар және қызмет көрсету бөліктерінің құрамында мынадай үй-жайлар көзделеді:

• келушілер мен персоналға арналған вестибюль, санитариялық тораптары, қосалқы және көмекші үй-жайлары бар кіру тобы;
• аза тұту (салт) залы, шлюзі, патолог-анатом кабинеті, медициналық, қосалқы және көмекші үй-жайлары бар салт-жоралық;
• бейімделу бөлмесі мен холлы бар үй-жайлардың шығыс тобы;
• үй-жайлардың көлік тобы. 

Жерлеуге қатысатын адамдарға арналған үй-жайлар қызмет көрсетуші персоналдың жұмысына арналған үй-жайлардан оқшауланады және олардан санитариялық тораптар үй-жайларының және желдеткіш камераларының (желдеткіш қондырғылар) дыбыс оқшаулауын қамтамасыз етуі керек.

Крематорийлердің ғимараттарында ірі көлемді бөлшектер мен басқа да жабдықтарды сақтауға арналған қойма үй-жайлары бар шаруашылық ауласы көзделеді.

Крематорийлердің құрамына кіретін барлық үй-жайларды механикалық ынталандырумен жабдықтау және шығару желдету жүйелерімен жабдықталады. Ауаны қайта өңдеу жүйелерін қолдануға жол берілмейді. 

От жағумен (кремациялаумен) айналысатын адамдар:

• сіреспе мен сібір жарасына қарсы егіледі;
• жеке қорғаныш құралдарымен – арнайы киім мен арнайы аяқ киім жиынтығымен (резеңке етік, резеңке қолғап, респиратор немесе ауыз бен мұрынды жабатын дәке таңғыш, комбинезон) қамтамасыз етіледі. 

Үй жағдайында арнайы киімді жууға және залалсыздандыруға және жөндеуге тыйым салынады, ал жұмыс жүргізу кезінде қолданылатын құрал зираттан тыс жерге шығарылмайды.

Ғимараттар мен құрылыстардың үй-жайлары таза ұсталады. Үй-жайларды ылғалды жинау жинау күніне кемінде бір рет жүргізіледі.

Ғимараттар мен құрылыстардың үй-жайларын жинауға арналған жинау мүкәммалын (шүберек немесе шаруашылық сулықтар, шелектер, щеткалар, сүрткіштер және басқалар) сақтауға мынадай талаптар қойылады:

• таңбалаудың болуы;
• қатаң түрде қолданылу мақсатына сай пайдаланылады;
• пайдаланылғаннан кейін жуғыш заттармен ыстық сумен жуылады және кептіріледі;
• арнайы бөлінген орындарда (үй-жайларда), шкафтарда, сөрелерде немесе арбаларда рет-ретімен сақталады.

Арнайы киім жеке киімнен бөлек арнайы киім мен арнайы аяқ киімге арналған киім ілетін орындарда шкафтардың таңбаланған бөлімшелерінде сақталады.

Арнайы киімді жуу және жөндеу ластануына және тозуына қарай орталықтанып, бірақ айына 1 реттен сиретпей жүргізіледі.

Инфекциялық аурулар мен аса қауіпті инфекциялардың таралу тәуекелін болдырмау мақсатында арнайы киімді залалсыздандыру әрбір қолданғаннан кейін жүргізіледі.

Санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар олардың құрылғысы, жабдығы және шығыс материалдарымен қамтамасыз етілуі қолжуғышы бар киім ілетін орындарды, дәретхананы, жұмысшыларды жылытуға, арнайы киімді кептіруге арналған үй-жайларды, тамақтану бөлмесін қоса алғанда жерлеу орындарында және крематорийлерде жұмыс істейтіндердің санына сәйкес келеді. 

Тамақтану бөлмесі (бар болса) гигиеналық жабыны бар үстелдермен, орындықтармен (орындықтармен), ыдыс-аяқты сақтауға арналған жиһазбен, ыстық және салқын су жеткізілетін раковинамен, ауызсу сапасындағы сумен (ыдыстарға құйылған суға рұқсат етіледі), тоңазытқышпен жабдықталады.

Электр шәйнектері мен қысқа толқынды пештерді пайдалануға рұқсат етіледі.

Бұйрық 2025 жылғы 5 мамырдан бастап қолданысқа енгізіледі.