Саясаттанушы: Қазақстанның ШЫҰ-ға төрағалығы – тарихи шешімдердің тұғыры
Сурет: akorda.kz
"Еліміздің астанасында Шанхай ынтымақтастық ұйымының (ШЫҰ) тарихындағы ең ірі саммиті өтіп жатыр. Сондай-ақ БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш қатысып жатыр. Астана әлемдік саясаттың және аймақтық мәселелерді шешудің орталықтарының бірі ретінде беделге ие. Сондықтан Астанада өтетін саммиттің ШЫҰ үшін ғана емес, жалпыәлемдік қауымдастық үшін саяси-әлеуметтік маңызы зор. Саммит қорытындысы бойынша түрлі салалар бойынша 20-дан астам құжат қабылдау жоспарланып жатыр. Негізгі саяси құжат Астана декларациясы болмақ. Астана Декларациясында ШЫҰ-ның өзекті халықаралық және өңірлік мәселелер бойынша ұстанымы айқындалып, ұйымның өткен кезеңдегі қызметі қорытындыланып, оны дамытудың одан әрі бағдарлары айқындалады. Декларация ШЫҰ-ның халықаралық және өңірлік даму проблемаларын шешудегі қарама-қайшылықты көзқарастарды болдырмайтын бағытқа бейілділігін растайды", деп BAQ.KZ Мурад Шамиловтың сөзін келтіреді.
Саясаттанушы Қазақстанның төрағалығын бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған "тарихи шешімдердің тұғыры" деп сипаттауға болатынын атап өтті.
"Қазақстанның қазіргі төрағалығының басымдықтары сан алуан және оларға ШЫҰ кеңістігінде қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету, сауда-экономикалық байланыстарды кеңейту, энергетикалық ынтымақтастықты нығайту, цифрлық саланы дамыту, экология және мәдени-гуманитарлық байланыстар саласындағы өзара іс-қимылды нығайту кіреді. Жалғасып жатқан жаһандық экономикалық дағдарыс ШЫҰ-дан аймақтық сауда-экономикалық байланыстарды нығайтуды және жаңа экономикалық күн тәртібін әзірлеуге мүмкіндіктер ашуды талап етеді. Ұйымға мүше мемлекеттердің күш-жігері ШЫҰ-ның 2030 жылға дейінгі экономикалық даму стратегиясын тиімді жүзеге асыруға бағытталған", - дейді ол.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев сондай-ақ "зұлымдықтың үш күшімен" – трансұлттық ұйымдасқан қылмыспен, есірткі бизнесімен және киберқылмыспен күресудің маңыздылығын атап өтті. Осы тұрғыдан алғанда, Қазақстанның төрағалығын бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған "тарихи шешімдердің тұғыры" деп сипаттауға болады.
"Қазақстан ШЫҰ-ның экологиялық күн тәртібін қалыптастыруға, мүше елдер арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға және экологиялық тұрақтылыққа қол жеткізу үшін ұжымдық күш-жігердің маңыздылығын атап өтуге елеулі үлес қосып жатыр. Дүниежүзілік экономикалық дағдарыс пен оның салдары жалғасып жатқан жағдайда ШЫҰ өңірлік сауда-экономикалық байланыстарды нығайтуды қажет етеді. Осы мақсаттарға жету үшін Қазақстан ұйым аясында инвестициялық өзара іс-қимылды нығайтуға бағытталған ШЫҰ инвестициялық қорын құруға бастамашы болды. Осы және басқа да мәселелердің барлығын дамыту ШЫҰ-ға мүше елдердің күнделікті күн тәртібінде. ШЫҰ аясындағы ынтымақтастыққа мүдделі тараптар санының өсуі Еуразияның Ашық диалогы түріндегі еуразиялық «ондық» форматындағы Астана Саммитінің жұмысын бастауға мүмкіндік береді", - дейді ол.
Мурад Шамиловтің сөзінше, Астана саммитінің нәтижелері Қазақстанның халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтаудың жаһандық үдерістеріне ықпал ететін белсенді жаһандық ойыншы ретіндегі ұстанымын нығайтатынын атап өтті.
Сондай-ақ ол ШЫҰ Еуразиядағы тұрақтылық факторына айналып келе жатқанын атап өткен жөн. Ұйымға тұрақты қызығушылық стратегиялық бәсекелестіктің жаһандық үрдістеріне қарамастан, интеграциялық үдерістердің өзектілігін көрсететінін айтады.
"Бұған дейін Қазақстанның бейбітшілікті нығайтуда ерекше рөл атқаратынын мәлімдеген БҰҰ Бас хатшысының қатысуы республиканың әлемдік аренадағы жоғары орнын айғақтайды. Біздің еліміз жаһандық және өңірлік қауіпсіздіктің заманауи жүйесінің берік тіректерінің біріне айналған осы халықаралық институттың тиімділігін арттыру жөніндегі бастамаларды белсенді түрде алға жылжыта отырып, ШЫҰ-ны құрудың бастауында тұрды. Мемлекет басшысы Тоқаев ұсынған "Әділетті бейбітшілік пен келісім үшін дүниежүзілік бірлік" бастамасы өсіп келе жатқан геосаяси шиеленістерге және мемлекеттер арасындағы текетірес үрдісіне жауап болып табылады. Бұл бастама Қазақстанның халықаралық бейбітшілік пен мемлекеттердің қауіпсіз қатар өмір сүруін қамтамасыз етудегі күш-жігерін көрсетеді. Әділдік пен келісім ұғымын жаһандық деңгейге шығару Мемлекет басшысының осы қағидаттарға адалдығын және оларды тек Қазақстанда ғана емес, халықаралық аренада да нығайтуға деген ұмтылысын айқын көрсетеді. Астана саммитінің нәтижелері Қазақстанның халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтаудың жаһандық үдерістеріне ықпал ететін белсенді жаһандық ойыншы ретіндегі ұстанымын нығайтады", - дейді саясаттанушы.
Айта кетсек, 2024 жылы 4 шілдеде Тәуелсіздік сарайында Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше мемлекеттер басшылары кеңесінің отырысы өтті. Мемлекет басшысы Қазақстанның ШЫҰ төрағалығы аясында атқарылған жұмыстардың қорытындысы жөнінде баяндады.
