Бірыңғай салық төлемі (БСТ) – бұл барлық салықтар бойынша бір төлемдегі ақшаны аудару. Оған жеке табыс салығы, міндетті зейнетақы жарналары, жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарналары, әлеуметтік аударымдар, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарналары кіреді.
Жалақыдан бір реттік төлемді дара кәсіпкерлер мен арнаулы салық режимдері (АСР) бойынша жұмыс істейтін микро және шағын кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын заңды тұлғалар пайдалана алады:
- Жеңілдетілген декларация негізіндегі АСР;
- Ауыл шаруашылығы өнімдерін жасаушыларға арналған АСР.
Олар сондай-ақ қызметкерлердің табыстарынан бір реттік төлемді аудару бөлігінде салық агенттері қызметін атқарады.
Бірыңғай төлемге мыналар кіреді:
Қызметкерлердің кірістерінен түсетін жеке табыс салығы
міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ)
әлеуметтік аударымдар,
міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға аударымдар.
Бірыңғай төлем мөлшерлемесі:
2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 20%;
2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 21,5%;
2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 23,8%;
2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 24,8%;
2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 25,8%;
2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 26,3%.
Бірыңғай төлем төлеушілер үшін бірыңғай төлем мөлшерлемесіндегі міндетті зейнетақы жарналарының (МЗЖ) үлесі:
2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – 50 %;
2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – 46,5%;
2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – 42%;
2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – 40,3%;
2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – 38,8%;
2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – 38%.
Бір реттік төлемді аударудың соңғы мерзімі ай сайын есепті күннен кейінгі 25 күннен кешіктірмей – екінші деңгейдегі банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясының банк шотына.
БЖЗҚ-да атап өтілгендей, бірыңғай төлемді енгізу БСТ жанынан жұмыс істейтін шағын кәсіпкерлік субъектілеріне енді бір төлем тапсырмасы бойынша жүзеге асырылатын барлық салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді төлеуді жеңілдетуі тиіс.
Сондай-ақ, бұл төлемнің жалпы сомасы бөлек төлемге қарағанда аз болуы да плюс. Бұл ретте салық агенті тиісті декларацияда төлем көзінен салық салуға жататын қызметкерлердің кірістеріне салық салудың бірыңғай тәртібін дербес айқындайды.Төлем көзінен салық салуға жататын қызметкерлердің кірістеріне бастапқы немесе келесі декларацияда салық салудың таңдалған тәртібі салық кезеңі ішінде өзгертілуге жатпайды.
Сондай-ақ, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап жасына қарай зейнетақы төлемдерін есептеу үшін пайдаланылатын ең жоғары табыс (ынтымақты зейнетақы) 46-дан 55 АЕК-ке дейін ұлғайтылды, бұл жаңадан қабылданған зейнеткерлерге де, бұрыннан өткен зейнеткерлерге де әсер етеді.
Бұл ретте, 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлер үшін зейнетақыны қайта есептеу зейнетақы мөлшерін есептеу үшін 3 жыл ішінде орташа табысы 46 АЕК-тен жоғары болған тұлғаларға ғана қатысты болады.
Сонымен қатар, базалық зейнетақының ең төменгі мөлшері ұлғайтылды, қазір ол 24 341 теңгені құрайды (ең төменгі күнкөріс деңгейінің 60 пайызы, 2023 жылы 40 567 теңге).
2022 жылы базалық зейнетақының ең төменгі мөлшері 20 191 құрады (ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54%, 2022 жылы 37 389 теңге).
2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап 2018 жылдың 1 қаңтарынан кейін зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлерге БЖЗҚ төлемдері 5%-ға өсті.
Нәтижесінде жыл басынан бері қазақстандықтардың зейнетақысының жалпы көлемі өсті.
Тағы бір жаңашылдық – 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап 2028 жылдың 1 қаңтарына дейін әйелдер 61 жастан зейнетке шыға алады.
