Биылғы жаз тарихтағы ең ыстық болуы мүмкін: ғалымдардың болжамы
Сурет: pixabay
Маусым айының өзінде Қазақстанның басым бөлігінде ауа температурасы нормадан 1-2 градусқа асады.
Көршілес елдердің синоптиктері де жаз маусымында күннің ысуын болжауда. Мәселен, ресейлік мамандардың мәліметтері бойынша, маусым мен тамыз айлары аралығында Ресей жазығының аумағында ауаның орташа температурасы +25 +27 градус шамасында болады, ал нормасы +22. Орташа максималды температура +35 градустан жоғары болуы мүмкін.
Сондай-ақ синоптиктер жаз мезгіліндегі ауа массаларының қозғалысы ауқымды жылу циклондарының пайда болуына ықпал ететінін, бұл жоғары ылғалдылықты тудырып, қатты нөсер, найзағай мен дауылдың ықтималдығын бірнеше есе арттыратынын ескертеді.
Мамандар бұл жағдайды осы жаздың жалпы рекордтық жоғары температуралық фонымен түсіндіреді. Bloomberg агенттігінің мәліметінше, бұл екі факторға байланысты. Бірінші кезекте – климаттың өзгеруі.
Қазба отындарын жағу атмосферадағы парниктік газдардың мөлшерін арттырады, бұл орташа жаһандық температураның көтерілуіне әкеледі. Ғалымдар тағы бір себеп ретінде Эль-Ниньоны келтіреді.
Эль-Ниньо немесе Оңтүстік осцилляция – бұл Тынық мұхитының экваторлық бөлігіндегі су температурасының өзгеруімен сипатталатын және бүкіл планетада ауа-райының ауыр ауытқуларын тудыратын климатқа әсер етуі мүмкін табиғи құбылыс.
Ғалымдардың пікірінше, Эль-Ниньо кезеңі 8 жылға дейін созылады. Бірақ олар оның ұзақтығы мен күшін дәл болжай алмайды. Белгілісі, аталған кезеңдегі екінші жыл бірінші жылға қарағанда жиі ыстық болады. Бұл Тынық мұхитындағы судың қызуы мен жер бетіндегі температураның жоғарылауы арасындағы кідіріске байланысты.
2023 жылы орташа көрсеткіш индустрияға дейінгі дәуірге қарағанда, яғни XVIII ғасырға дейін шамамен 1,4 градусқа жоғары болғандықтан, сарапшылардың алдын ала бағалауы бойынша, 2024 жылы температура 1,3-1,6 градусқа көтеріледі деп күтілуде.
Нидерланды корольдік метеорологиялық институтының мамандары болжағандай, адамзат климаттық жүйеде белгілі бір бетбұрыс кезеңінен өтті. БҰҰ болжамына сәйкес, алдағы бес жылда жаһандық температура рекордтық жоғары мәндерге жетуі мүмкін.
Ал 2100 жылға қарай мамандар Жер бетін "өлімге әкелетін ыстық" басады деп күтеді, яғни планетаның беткі температурасы 2,7 градусқа көтеріледі. "Қауіпті ыстық" белгісінің шегі – орташа жылдық температура шамамен 29 градус.
Ғалымдардың зерттеулері көрсеткендей, аталған деңгейдегі және одан жоғары температура өлім-жітім мен жұқпалы аурулардың өсуіне, еңбек өнімділігі мен өсімдік өнімділігінің төмендеуіне әкеледі. Жердің өмір сүруге жарамдылығының түбегейлі өзгеруі планета бетінің ауқымды трансформациясына әкелуі мүмкін.
Нәтижесінде екі миллиардтан астам адам, яғни Жердің болжамды халқының 22%-ы климаттық жайлылық аймағынан тыс жерде қалады. Болжам бойынша, "өлімге әкелетін ыстыққа" бірінші тап болатын елдердің қатарында Үндістан, Нигерия, Индонезия, Филиппин және Пәкістан бар.
Ғалымдардың пікірінше, соңғы сегіз жыл метеобақылау тарихындағы ең ыстық жыл болды. Ал бүгінгі таңда мамандар ауа температурасының өткен көрсеткіштерге қарағанда 1,2 °C-қа көтерілгенін тіркеді. Олар температураның осындай көрсеткішке өсуінің өзі ұзақ құрғақшылық пен орман өрттері секілді ауыр зардаптарға әкелетінін атап көрсетті.
