Қазақстанда жол қозғалысы ережесін өрескел бұзған жағдайда жүргізушінің сақтандыру сыныбын төмендетпек
Фото: freepik
Жоба сақтандыру және актуарлық қызметті жетілдіру, соның ішінде көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру бойынша сақтандыру сыйлықақысын есептеудің "бонус-малус" жүйесін жетілдіру мақсатында әзірленген.
Түзетулерге сәйкес, бонустық-малус жүйесінің ең төменгі сыныбы – М2 белгілеу, сол арқылы қолданыстағы бонустық-малус жүйесін кеңейту (қазіргі 15 сыныптан 18-ге дейін) ұсынылады.
"Сақтанушының (сақтандырылушының) кінәсінен туындаған сақтандыру жағдайының басталуы Қағидалардың 6, 9, 10, 11, 12 және 13-тармақтарында белгіленген талаптарды ескере отырып, сақтанушының сыныбының төмендеуіне әкеп соғады. Бұл жағдайда ең төменгі сынып — M2 класы", — делінген қосымшада.
Бұл жағдайда сыныпты жоғары сыныпқа ауыстыру келесі шарттарды бір мезгілде орындаған жағдайда жүзеге асырылады:
- сақтанушының (сақтандырылушының) кiнәсiнен орын алған сақтандыру жағдайы (сақтандыру оқиғалары) туралы деректер қорын құруды және жүргiзудi жүзеге асыратын ұйымда сыныпты соңғы рет өзгерткеннен кейiн деректер базасында тiркелген ақпараттың болмауы;
- жасасқан міндетті сақтандыру шарттарының санына қарамастан міндетті сақтандыру шарты бойынша сақтанушының (сақтандырушының) азаматтық-құқықтық жауапкершілігі сақтандырылған соңғы сынып өзгерген күннен бастап кемінде 270 күнтізбелік күн туралы деректер базасында ақпараттың болуы.
Сондай-ақ, көлік құралдарын басқару құқығынан айырылған адамдар үшін бұл құқықтан айыру кезеңінде сыныптар көбейтілмейтіні қосылды.
Көлік құралын басқару, сыныбын жоғары сыныпқа ауыстыру құқығынан айырған жағдайда сыныпты соңғы ауыстырған күннен бастап есепке алынады, бұл ретте сақтанушының (сақтандырушының) азаматтық-құқықтық жауапкершілігін көлік құралдарын басқару құқығынан айырған күнге дейін жасалған міндетті сақтандыру шарттарының санына қарамастан міндетті сақтандыру шарты жасалады.
Міндетті сақтандыру шартын бірінші рет жасаған кезде сақтанушыға (сақтандырылушыға) А класы беріледі.
Мәліметтер базасында сақтанушы (сақтанушы) бұрын жасасқан міндетті сақтандыру шарттары туралы мәліметтер болмаса, міндетті сақтандыру шарты бірінші рет жасалған болып есептеледі.
Сондай-ақ республика аумағына уақытша кірген (әкелінген) автокөліктердің иелерімен міндетті сақтандыру шартын жасау кезінде 13-сынып берілетіні қосылды.
Сақтанушының (сақтандырылушының) кінәсінен болған, жәбірленушінің қайтыс болуына немесе мүгедектігіне әкеп соққан сақтандыру жағдайының басталуы сақтанушының (сақтандырылушының) сыныбын ең төменгі — М2 сыныбына дейін төмендетуге әкеп соғады.
Бұл ретте қазіргі "бонус-малус" жүйесіндегідей апаттардың жиілігін ғана емес, жазатайым оқиғадан келтірілген залалдың ауырлығын ескеру ұсынылады. Келтірілген зиянның ауырлығы көлік жүргізу үлгісін де сипаттайды. Зақым аз болған жазатайым оқиға үшін, мысалы, кішкене сызат және т.б., "бонус-малус" жүйесі бойынша сыныпты көп зиян келтіретін апатқа қарағанда бір сыныпқа азайту ұсынылады.
Бұл ретте, бонустық-малус коэффициенттерін қолдану кезінде жүргізушілерге ӘҚБтК бойынша жауапкершілікке әкеп соғатын жол қозғалысы ережелерін бұзуды ескеру ұсынылады.
Осылайша, егер сақтанушының кінәсінен сақтандыру оқиғасы орын алса және сақтанушы бір мезгілде келесі жол қозғалысы ережелерін үш немесе одан да көп бұзса, оған сәйкес сақтанушыға бір сынып төмен сынып беріледі деп айтылады:
- көлік құралының белгіленген жылдамдығын сағатына 40-тан 60 километрге дейін арттыру;
- көлік құралының белгіленген жылдамдығын сағатына 60 және одан да көп километрге асыру;
- әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған көлiк құралының белгiленген жылдамдығын сағатына 20-дан 40 километрге немесе сағатына 40 және одан да көп километрге асыру;
- әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған көлік құралының белгіленген жылдамдығын сағатына 60 және одан да көп километрге асырып жіберу;
- жол жүрісі ережелерімен тыйым салынған жағдайларда, оның ішінде жауаптылығы Кодекстің 596-бабының 3-бөлігінде көзделген бұрылыспен немесе бұрылыспен байланысты кезде қарсы қозғалысқа арналған жол бөлігінің шетіне шығу;
- Кодекстің 607-бабының 1-бөлігінде көзделген, жауапкершілік Кодекстің 599-бабының 1-бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, тыйым салатын бағдаршам сигналы немесе жол диспетчерінің тыйым салатын қимылы арқылы көлікті басқару;
- әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған бағдаршамның тыйым салатын сигналы немесе жол диспетчерінің тыйым салу қимылы арқылы көлік құралын басқару;
- жол қозғалысы ережелерінің жаяу жүргіншілерге немесе жол қозғалысының басқа да қатысушыларына жол беру талаптарын орындамау, жол қозғалысы кезінде басымдықты пайдаланатын көлік құралдарының жүргізушілерін қоспағанда;
- әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған жол қозғалысының басымдылығын пайдаланатын көлік құралдары жүргізушілерін қоспағанда, жаяу жүргіншілерге немесе жол қозғалысының басқа да қатысушыларына жол беру туралы жол қозғалысы ережелерінің талаптарын сақтамау;
- жол қозғалысына қатысушының авариялық жағдай туғызуға әкеп соққан жол қозғалысы ережелерін бұзуы, яғни қозғалыстың басқа қатысушыларын қозғалыс жылдамдығы мен бағытын күрт өзгертуге мәжбүрлеу;
- жол қозғалысына қатысушының төтенше жағдайдың туындауына әкеп соққан, яғни жол қозғалысының басқа қатысушыларын жылдамдықты немесе қозғалыс бағытын күрт өзгертуге мәжбүрлеу, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайтадан жасалған жол қозғалысы ережелерін бұзу;
- техникалық регламенттердің, ұлттық стандарттардың талаптарына сәйкес келмейтін, сондай-ақ ақаулар немесе көлік құралдарын пайдалануға тыйым салынатын жағдайлар болған кезде көлік құралдарын басқару;
- тежеу жүйесі, рульдік басқару немесе сүйреуіштері ақаулы көлік құралдарын жүргізу.
Осы ережелерді қолдану үшін міндетті сақтандыру шарты бойынша сақтанушының азаматтық-құқықтық жауапкершілігі сақтандырылған кезеңде заңды күшіне енген әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулылар немесе айыппұл төлеу қажеттігі туралы қаулылар ескеріледі, міндетті сақтандыру шарттары жасалған санына қарамастан, сынып бұрынғы өзгерген күннен бастап.
Түсіндіргендей, жол қозғалысы ережелерін өрескел бұзу жүргізушіні қауіпті көлік жүргізуге бейім деп сипаттайды. Мұндай жүргізушілер үшін апат қаупі жоғары. Түзету жүргізушілерді қауіпсіз жүргізуге ынталандыруға бағытталған.
Сондай-ақ, егер сақтанушының кінәсінен сақтандыру жағдайы орын алса және бір мезгілде сақтанушы жауапкершілікті көздейтін келесі жол қозғалысы ережелерінің бірін бұзса, сақтанушыға ең төменгі сынып – М2 тағайындалатыны қосылды:
- алкогольдік, есірткілік немесе уытқұмарлық масаң күйдегі жүргізушінің көлік құралын басқаруы, сондай-ақ көлік құралын басқаруды алкогольдік, есірткілік немесе уытқұмарлық масаң күйдегі адамға беруі;
- алкогольдік, есірткілік немесе уытқұмарлық масаң күйдегі жүргізушінің көлік құралын басқаруы, сол сияқты көлік құралын басқаруды алкогольдік, есірткілік немесе уытқұмарлық масаң күйдегі адамға беруі, нәтижесінде жәбірленушінің денсаулығына зиян келтіруі , қылмыстық құқық бұзушылық белгілерінің болмауы немесе көлік құралдарына, жүктерге, жол және басқа да құрылыстарға немесе өзге де мүлікке зақым келтіру;
- алкогольдік, есірткілік немесе уытқұмарлық масаң күйдегі жүргізушінің көлік құралын басқаруы, сол сияқты көлік құралын басқаруды алкогольдік, есірткілік немесе уытқұмарлық масаң күйдегі адамға беруі, қылмыс жасағаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әкімшілік жаза мерзімінің өтуі;
- әкiмшiлiк жазаның мерзiмi өткеннен кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған дәл сол әрекет;
- көлік құралдарын алкогольдік, есірткілік немесе уытқұмарлық масаң күйде басқаратын адамдардың жол қозғалысы немесе көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзуы.
Сондай-ақ сақтандырушыға сақтанушыға, бес жылдан астам үздіксіз 13-сыныпта оқитын жеке тұлғаға қатысты төменірек коэффициентті қолдануға рұқсат етілгені көрсетілген. Бұл жағдайда сақтандырушы пайдаланатын коэффициент нөлге тең бола алмайды.
Қағидаларға қосымшада көзделгеннен басқа коэффициенттерді қолдану тәртібін сақтандырушының директорлар кеңесі бекітеді.
Құжат 4 қарашаға дейін қоғамдық талқылау үшін "Ашық НҚА" сайтында орналастырылады.
