Спикер заң жобасы бюджет кодексіне сәйкес елдің 2029 жылға дейінгі әлеуметтік-экономикалық даму болжамы негізінде әзірленгенін атап өтті.
"Бюджет параметрлері кепілді трансферт, шығыстардың өсу қарқыны және бюджет тапшылығы бойынша бюджеттік қағидаларға сәйкес келеді. 2025 жылға түсімдер 21,7 трлн теңге деңгейінде болжанады. 2025 жылға арналған трансферттерді есептемегенде кірістер 15,6 трлн теңге немесе түсімдердің жалпы сомасының 73% көлемінде жоспарланады. 2025 жылы бюджет тапшылығы ЖІӨ-ге 2,7% деңгейінде болжанады, бұл көрсеткіш 2027 жылға қарай ЖІӨ-ге 1,9%- ға дейін төмендейді", — деді Абзал Бейсенбекұлы.
2025 жылға арналған түсімдер мен тапшылықты ескере отырып, бюджет шығыстары өткен жылмен салыстырғанда 1,7 трлн теңгеге ұлғаюмен жоспарланып отыр және бұл 25,8 трлн теңгені құрайды.
"Бюджет, өткен жылдардағыдай, әлеуметтік бағдарланған күйінде қалып отыр. Әлеуметтік салаға 2025 жылы ағымдағы жылға қарай 794 млрд теңгеге өсіммен 9,8 трлн теңге бөлу жоспарлануда. 2025 жылы шығыстардың жалпы көлеміндегі үлес 38% -ды құрайды. 2025 жылға арналған әлеуметтік төлемдерге арналған шығыстар әлеуметтік төлемдерді индекстеуді және төлем алушылар санын ұлғайтуды ескере отырып, 6 трлн теңге сомасында көзделген. Әлеуметтік төлемдерді алушылар контингентін индекстеуге және ұлғайтуға қосымша 626 млрд теңге бағытталатын болады", — деп түсіндірді Абзал Бейсенбекұлы.
2025 жылы білім беруді дамытуға 2024 жылғы деңгейге 116 млрд теңгеге ұлғайып, 1 трлн теңгеден астам қаржы бөлу жоспарлануда.
"Шығыстардың өсуінің негізгі факторлары-ЖОО студенттеріне стипендия мөлшерін орта есеппен 15-20%- ға ұлғайту. Нәтижесінде бакалавриат студенттері үшін стипендияның орташа мөлшері 52 372 теңгені, магистратура үшін – 117 098 теңгені құрайды. Гранттар санының жоспарланған өсуіне қол жеткізілді. Нәтижесінде 78 мыңға жуық жас қазақстандықтар тегін жоғары білім ала алады. Сондай-ақ ЖОО білім алушыларының жеңілдікпен жол жүру құнын арттыру жоспарлануда. Бір білім алушыға жеңілдікпен жол жүру 15 728 теңгені құрайды", — деді Абзал Бейсенбекұлы.
2025-2027 жылдарға арналған Денсаулық сақтау жүйесіне шығыстар 7,6 трлн теңгені құрайды, оның ішінде 2025 жылы – 133 млрд теңгеге өсіммен 2,4 трлн теңге.
Шығындардың өсуінің негізгі факторлары:
2025 жылы туризм мен спортты дамытуға арналған республикалық бюджеттің шығыстары 141 млрд теңге көлемінде жоспарланған. Бұл қаражат мыналарға бағытталған:
- жоғары жетістіктер спортын, оның ішінде ұлттық спорт университетінің құрылысын дамыту;
- туризм мен туристік қызметті дамыту;
- спорттағы дарынды балаларды оқыту және тәрбиелеу.
Мәдениет пен ақпаратқа арналған бюджет шығыстары 164 млрд теңге сомасында жоспарлануда. Бұл шығыстар мыналарға бағытталған:
- мәдениет және мұрағат организаций ұйымдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
- мәдениетте, өнерде және спортта дарынды балаларды оқыту және тәрбиелеу;
- мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізу.
2025 жылы өңірлерге республикалық бюджет қаражаты есебінен 348 млрд теңгеге ұлғайып, 7,4 трлн теңге бөлінетін болады. Бюджеттің жалпы шығыстарының үлесі шамамен 30%-ды құрайды.
Экономиканың нақты секторын дамытуды қолдауға 2025 жылға 2,1 трлн теңге қарастырылған. Осы бағыттың басымдықтары:
- агроөнеркәсіптік кешенді дамыту;
- республикалық деңгейде көлік инфрақұрылымын дамыту;
- шағын және орта бизнесті дамыту және қолдау;
- экология және табиғи ресурстар;
- цифрлық даму және аэроғарыш саласын дамыту.
Үш жылдық кезеңде агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға 1,3 трлн теңге қарастырылған, оның ішінде 2025 жылға – ағымдағы жылмен салыстырғанда 30% өсіммен 635 млрд теңге.
Көлік саласын дамытуға 2025 жылы 568 млрд теңге бөлу жоспарлануда, онда автожол саласын дамытуға 423 млрд теңге көзделген, оның ішінде республикалық деңгейдегі автомобиль жолдарына – 181 млрд теңге, автожолдарды күрделі, орташа, ағымдағы жөндеу және күтіп ұстау – 56 млрд теңге.
Экология мен табиғи ресурстарды қорғауды жақсартуға үш жыл ішінде 233 млрд теңге бағытталатын болады. Оның ішінде Орман ресурстары мен жануарлар дүниесін басқаруға, сақтауға және дамытуға 2025 жылы 53 млрд теңге қарастырылған.
2025 жылға арналған күш құрылымдарының шығыстары 109 млрд теңгеге ұлғайып, 2,7 трлн теңге көлемінде жоспарлануда.
"Тұтастай алғанда, мемлекеттің қорғаныс қабілеті мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету, құқықтық тәртіпті қорғау және ішкі тұрақтылықты қолдау жөніндегі іс-шаралар толық көлемде іске асырылатын болады. 2025 жылға арналған жалпымемлекеттік шығыстар ағымдағы жылға қарағанда 484 млрд теңгеге өсті. Үкіметтік борышқа қызмет көрсету шығыстары 2,5 трлн теңге сомасында жоспарлануда. Бұл көлем мемлекеттік қаржыны басқару тұжырымдамасы шеңберінде көзделген бюджеттік Ережеге сәйкес келеді. Төтенше шығындарды қамтамасыз ету және төтенше жағдайларды жою үшін Үкімет резервіне шамамен 400 млрд теңге бағыттау жоспарлануда. Президенттің бастамаларына 100 млрд теңге қарастырылған", — деп түйіндеді Абзал Бейсенбекұлы.
Бұған дейін Ұлттық банк жаңа банкноттарға қатысты мәлімдеме жасаған болатын.
